ویر گرفتن
میل شدید یافتن . هوس مفرط پیدا کردن : فلانی به سیگار ویرش گرفته است ; خواستار اوست و بدان پرداخته است . رجوع به ویر (اِ) شود.
ویایه
دهی است جزء دهستان رحمت آباد بخش رودبار شهرستان رشت . (فرهنگ جغرافیایی ایران ج 2).
ویراف
در روایات پهلوی موبدی پارسا به زمان ساسانیان که سفر روحانی به جهان مینوی کرد.
نام پدر اردای پیغمبر است (برهان ) (آنندراج )، اما گفته این دو فرهنگ بر اساسی نیست . رجوع به ارداویراف شود.
ویرمونی
دهی است از دهستان مرکزی بخش آستارا از شهرستان اردبیل واقع در 1 هزارگزی شوسه آستارا به اردبیل ، دارای 2833 تن سکنه . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 4).
ویبات
ج ِ ویبة. (اقرب الموارد). رجوع به ویبة شود.
ویدادگر
بیدادگر. ظالم . ستمکار: و کیست ویدادگرتر از آنکه وادارد مزکتهای خدای ... (ترجمه قصه های قرآن 1:19 از فرهنگ فارسی معین ).
ویران آبادان کردکواد
نام قم در آخر ایام مملکت فرس از ایام قباد تا به ایام یزدگرد ویران آبادان کردکواد بود یعنی قباد عمارت کرد و آباد گردانید.
ویژه داشتن
خالص نگه داشتن . پاک نگه داشتن .
از خواص و ندما داشتن . در عداد خاصان آوردن . مصون داشتن . رجوع به ویژه (ص ، ق) شود.
ویران شدن
خراب شدن . انهدام پذیرفتن . منهدم شدن:
ز بیداد شهری که ویران شده ست
گذرگاه گوران و شیران شده ست .
فردوسی .
ویتامین
(از: ویتا، زندگی ، لاتینی + مین = منبع، فرانسوی ) (اصطلاح پزشکی ) ماده ای که به مقدار بسیار کم وجودش برای رشدونمو و نگهداری و اعمال و اعضای بدن ضروری است و فقدانش موجب بروز اختلالات مخصوص می گردد. چون بدن قادر به تهیه و ساختن ویتامین نیست علیهذا بایستی از خارج ضمن سایر غذاها به بدن برسند. امراض ناشی از فقدان ویتامین را آویتامینوز گویند. (فرهنگ فارسی معین ). موادی که انسان و سایر حیوانات قادر به ساختن آنها نیست و وجودشان ولو به مقدار بسیار کم (در حدود110000000 وزن جیره غذای روزانه ) برای رشد و نگهداری و بالاخره اعمال اعضای بدن لازم است . ویتامین ها را برحسب محلول بودن آنها در روغن یا در آب به دو دسته تقسیم می کنند و تعداد هر دسته را با حروف الفبای فرانسه نام گذاری کرده اند:
الف ) ویتامین های محلول در چربی :
1- ویتامین A: این ویتامین عامل نمو بدن و عامل ضد خشکی قرنیه چشم است . کم شدن یا فقدان این ویتامین در نزد انسان ابتدا منجر به شب کوری و بعداً مبدل به خشکی قرنیه چشم و کوری کامل می شود. این ویتامین در هویج و زرده تخم مرغ و شیر و سبزی ها و چربیهای حیوانی (کره ، روغن ، کبد ماهی مورو) به مقدار زیاد موجود است . فقدان ویتامین A در بدن سبب کم شدن گلبولهای قرمز و پلاکت ها و خراب شدن نسج پوششی و شاخی بدن نیز می شود و ضایعات عصبی نیز می دهد. ویتامین A از یک ماده رنگی موسوم به کاروتن به فرمول 56H 40C مشتق است و احتیاج روزانه انسان به ویتامین A در حدود 5/0 میلی گرم است .
2- ویتامین D: عمل این ویتامین در بدن ، آهکی کردن استخوان هاست و فقدان آن در بدن سبب بیماری نرمی استخوانها می شود. این ویتامین متابولیسم آهک و فسفر را در بدن (خون ، استخوان ، دندان ) تنظیم میکند و نسبت pac را که مساوی 7/0 است نگهداری می کند. مقدار مورد احتیاج ویتامین D روزانه معادل با 1100میلی گرم است . یک نوع استرول گیاهی موسوم به ارگوسترول بر اثر نور آفتاب و مخصوصاً اشعه ماوراء بنفش تبدیل به ماده ای می شود موسوم به کالسیفرول که دارای خاصیت ضد راشیتیسم بوده ودارای ویتامین 2D می باشد. ویتامین D در گوشت و زرده تخم مرغ و شیر و کره و روغن کبد ماهی مورو همراه ویتامین A و روغن نارگیل به تنهایی یافت میشود.
3- ویتامین E: این ویتامین باعث نمو کار اعضای تناسلی و عمل توالد و تناسل می شود. فقدان آن در حیوان نر سبب کوچک شدن بیضه ها و در حیوان ماده باعث عقیم شدن آن می شود. حیوان آبستن بر اثر فقدان آن سقط میکند و اختلالات عصبی و عقلانی می دهد. این ویتامین در جوانه گندم و ذرت و برگ کاهو و کلم و شبدر وجود دارد و عامل شیمیایی آن موسوم به آلفاتوکوفرول است . مقدار مورد احتیاج آن روزانه یک میلی گرم است .
4- ویتامین K: این ویتامین عامل ضد خونریزی است و فقدانش با یرقان ارتباط دارد. فقدان این ویتامین زمان انعقاد خون را خیلی طولانی می کند. عمل ویتامین K درست شدن پروترومبین خون به میزان طبیعی در کبد است . برای جذب این ویتامین وجود صفرا در روده ضروری است . در یرقان انسدادی علت خونریزی کمبود و یا فقدان جذب ویتامین K از روده هاست چون صفرا برای جذبش لازم است . این ویتامین در برگ بلوط و اسفناج و کلم و توت فرنگی و گوجه فرنگی و روغنهای نباتی و روغن کبد خوک بیشتر وجود دارد.
ب )ویتامین های محلول در آب :
1- ویتامین 1B، این ویتامین را آمریکایی ها ویتامین F نیز می نامند و به آنورین و تیامین نیز موسوم است . این ویتامین برای جلوگیری و درمان مرض بری بری میباشد. این مرض یک نوع فلجی است که از پاها شروع می شود و بعد به دست ها سرایت می کند و اگر بیماری طول بکشد فلج به عضلات سینه و دیافراگم هم میرسد. این بیماری در نزد مرغها بر اثر تغذیه با برنج پوست کنده تولید می شود. کازیمیر فونک از پوست برنج این ویتامین را به دست آورد. در کاهو و کلم و اسفناج و سیب زمینی و گوشت تازه و پوست برنج و سبوس گندم و جو و پرتقال و گوجه فرنگی این ویتامین یافت میشود. مخمر آبجو نیز به مقدار زیاد دارای این ویتامین است . در اشخاص بالغ این ویتامین عامل حمایت و تعادل سلسله اعصاب و ضد اوجاع عصبی است . مقدار موردلزوم روزانه آن 5/1 میلی گرم است .
2- ویتامین 2B: این ویتامین به نام لاکتوفلاوین نیز موسوم است و در نمو حیوانات جوان موثر است و فقدان آن سبب اختلال سوخت گلوسیدها و توقف نمو می شود. ویتامین 2B در متابولسیم آهن و تنفس سلولی نیز دخالت دارد. سابقاً گمان میکردند که فقدان ویتامین 2B تولید مرضی به نام پلاگر می کند ولی در سنوات اخیر معلوم شد که مرض پلاگر مربوط به فقدان ویتامین دیگری موسوم به ویتامین pp می باشد. ویتامین 2B در زرده و سفیده تخم مرغ و شیر و جگر و سبزیجات و گل کلم و برگ چغندر و جوانه های غلات و مخمر آبجو و اسفناج همراه با ویتامین 1B می باشد. مقدار موردلزوم روزانه آن نیز 5/1 میلی گرم است . در مواد مختلف همراه ویتامین 2B همیشه چند عامل ویتامین دیگر نیز موجود است .
3- ویتامین 6B: این ویتامین به نام آدرمین و پیریدوکسین نیز موسوم است . فقدانش سبب جراحات جلدی ، ریزش موها و خراشهای پوست بدن است . عمل این ویتامین در متابولیسم انساج و در تولید گلبولهای قرمز خون است . این ویتامین در گوشت ماهی و جگر و مخمر آبجو و پوست برنج و سبوس گندم و جو فراوان است . مقدار موردلزوم روزانه آن 2 میلی گرم است .
4- ویتامین 4B: این ویتامین به نام آدنین نیز موسوم است و در نگهداری و تعادل مقدار گلبولهای سفید چندهسته موثر است .
5- اسید پانتوتنیک : این ماده در اکثر انساج حیوانی و گیاهی وجود دارد و در متابولیسم انساج موثر است . فقدانش سبب ناراحتی های کبدی و التهابات مجاری تنفسی و التهابات معده و روده می شود و به علاوه فقدانش مواد رنگی موها را از بین می برد.
6- ویتامین H: این ویتامین به نام پیوتین نیز موسوم است و بیشتر در زرده تخم مرغ موجود است و در پوست برنج و مخمر آبجو و کبد و قلوه و مغز فراوان است . عمل این ویتامین در برابر آلبومین سفیده تخم مرغ متوقف می شود. فقدان این ویتامین موجب پیدایش ضایعات پوستی (به صورت فلس های خشک ) و تولید زخم روی زبان و پیدایش لکه های رنگی قرمز یا خاکستری بر روی پوست می شود. مقدار مورد احتیاج روزانه آن 1/0 میلی گرم است .
7- ویتامین 12B: این ویتامین در کم خونی ها موثر است و ترکیب آن با اسید فولیک که به اسامی مختلف است در رفع کم خونی ها خیلی مفید و در عصاره جگر زیاد است . مقدار مورد احتیاج روزانه آن 10 تا 50 گاما می باشد.
8- ویتامین 15B: ویتامینی است که به تازگی کشف شده و هنوز اختصاصاتش به خوبی شناخته نشده اند.
9- ویتامین pP: این ویتامین در سال 1937م . به طور خالص تهیه شد و ضد مرض پلاگر است . فقدان آن درد مفاصل و عوارض جلدی (پلاگر) تولید می کند که درآن پوست ابتدا قرمز می شود و بعداً تاول زده و زخم می شود و به علاوه نوعی جنون تولید می کند. این ویتامین در زرده تخم مرغ و گوشت و جگر و سبزیجات و مخمر آبجو و شیر و گوجه فرنگی فراوان است . مقدار احتیاج روزانه آن 10 تا 15 میلی گرم است .
10- ویتامین K یا ویتامین ضد خون رَوی : که فقدانش سبب کندی انعقاد خون می شود و خونریزی زیاد می دهد. این ویتامین در جگر و هویج و زرده تخم مرغ و گوجه فرنگی موجود است . مقدار مورد احتیاج روزانه یک میلی گرم است .
11- ویتامین P: این ویتامین به نام سیترین یا هسپریدین نیز موسوم است و همراه ویتامین C در اکثر میوه ها موجود است وفقدان آن سبب ازدیاد قابلیت نفوذ رگهای موئین و ضایعات دیواره این عروق می شود و بالنتیجه سبب خونریزیهای جلدی می شود. مقدار موردلزوم روزانه آن در حدود 50 میلی گرم است .
12- ویتامین C یا اسید آسکوربیک : ضد مرض اسکربوت است . اسکربوت مرضی است که علائم آن خونریزی های زیر جلدی و زیراستخوانی و داخل مفصلی و ورم لثه است و به علاوه فقدان این ویتامین در اطفال تولید مرضی به نام بارلو می نماید که ابتدا سبب کم خونی و سپس خونریزی خصوصاً هماتوری (وجود خون در ادرار) می شود و به علاوه فقدانش سبب توقف نمو اطفال است و تولید ضایعات دندانی و سستی استخوانها می کند و بدن دچار ضعف عضلانی می شود. مسمومیت ها و عفونت ها و بیماریهای تب دار سبب کم شدن ویتامین C می شود و بر اثر کم شدن ویتامین C مقاومت بدن بطورکلی در برابر عفونت ها و سموم کم میشود. ویتامین C برای بچه ها و جوانها لازم است و خیلی کم مقاومت است و بر اثر اکسیداسیون و خشک شدن و 100 درجه حرارت از بین میرود. این ویتامین در اکثر سبزیجات و میوه های تازه خصوصاً مرکبات و گوجه فرنگی و هویج و کلم و سیب زمینی و شیر و جگر فراوان است . مقدار مورد احتیاج روزانه آن 75 میلی گرم است . (از فرهنگ فارسی معین ).
ویدانک
کاری و چیزی به هم ناپیوسته باشد، و آن را به عربی طفره و در هندوستان ناغه گویند. (برهان ) (آنندراج ).
ویران شمردن
ویرانه و خراب محسوب داشتن .خرابه به حساب آوردن . غیرآباد فرض کردن:
همه بوم ایران تو ویران شمر
کنام پلنگان و شیران شمر.
فردوسی .
ویژه کردن
خالص کردن . بی آمیزش ساختن . اخلاص . (ترجمان القرآن ). پاک و خالص کردن:
جهان ویژه کردم ز پتیاره ها
بسی شهر کردم بسی باره ها.
فردوسی .
ویترین
قفسه شیشه ای معرض .
جعبه آینه (در تداول عامه ). میزی مجوف که رویه آن شیشه ای باشد تا آنچه در آن است در معرض دید قرار داشته باشد.
ویران شهر
نام جایی است که زعفران خوب از آنجا خیزد. (آنندراج ):
از حال خراب من خبر میگوید
رنگم که چو زعفران ویران شهر است .
محمدقلی سلیم .
ویزا
روادید. توشیح و امضای گذرنامه از طرف هیات سیاسی کشوری که دارنده گذرنامه قصد رفتن بدان را دارد، و آن به منزله اجازه ورود صاحب گذرنامه به آن کشور است .
ویتنام
کشوری که از ترکیب سه ایالت قدیمی آنام ،تونکن و کشنشین به وجود آمده و در مشرق شبه جزیره هندوچین قرار دارد. وسعت آن 325000 کیلومتر مربع و سکنه آن 30میلیون نفر است . بیشتر اهالی آن دارای مذهب تائویی و بودایی هستند، در حدود 2میلیون نفر نیز مسیحی کاتولیک دارد. فرانسویان ابتدا در سال 1858 م .در زمان ناپلئون سوم کشنشین را گرفتند و آنجا را مستعمره خود قرار دادند، و در 1874 آنام و در 1892 تونکن را تحت القیمومه خویش ساختند. در ابتدای جنگ جهانی دوم در سال 1940 ژاپنی ها این کشور را اشغال کردندو آن را پایگاه حمله به مالایا قرار دادند. گروههای مقاومت در آنام و تونکن تشکیل گردید و در اوت 1945 دولت جمهوری ویتنام اعلام شد، و در نتیجه بائودایی پادشاه آنام از سلطنت خلع، ودولتی متشکل از ملیّون و احزاب کمونیست و ضدژاپنی که مهمترین آنها ویت مین بود تشکیل گردید. فرانسویان با این دولت که رهبر آن هوشی مین بود برای تشکیل فدراسیون مرکب از لائوس ، کامبوج و ویتنام وارد مذاکره شدند اما پیشنهاد آنها به علت آنکه کشنشین را در این فدراسیون قرار داده بودند با شکست مواجه شد. در نتیجه در سال 1956 ارتش ویت مین هانوئی را مورد حمله قرار داد. پیروزی های ویت مین فرانسویان را بر آن داشت که با ملیّون از در آشتی درآیند. در سال 1949 کشنشین به ویتنام الحاق شد، و بائودایی به ریاست این مملکت منصوب شد، و اتحادیه ای از سه ایالت شبه جزیره هندوچین تشکیل گردید که به ایالت کامبوج ، لائوس و ویتنام تا حدی خودمختاری میداد. شکست فرانسویان در دین بین فو در 1954 جنگ را به پایان آوردو در نتیجه ویتنام موقتاً در طول مدار 17 درجه به دو بخش تقسیم شد: ویتنام شمالی و ویتنام جنوبی ، اما مقرر شد که در ژوئیه 1956 طی یک رای گیری عمومی دارای حکومت واحدی شود، اما این رای گیری هرگز به وجود نیامد و دو قسمت مجزاشده ویتنام همچنان جدا ماندند.
ویران قیه
دهی است جزو دهستان چهاراویماق بخش قره آغاج شهرستان مراغه واقع در 30 هزارگزی جنوب شوسه مراغه به میانه ، دارای 127 تن سکنه . رجوع به فرهنگ جغرافیایی ایران ج 4 شود.
ویس آباد
دهی است از بخش بوئین زهرااز شهرستان قزوین . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 1).