لغت‌نامه دهخدا | کلماتی که با 'س' شروع می شوند

آخرین پادشاه سلسله هرقلبها از پادشاهان لیدیه در قرن هفتم پیش از میلاد، پدر آلیات وجد کرزوس بود. ژیک نامی که نیزه دار سادیاتس بود دل به همسر او باخت و او را کشت و بتخت نشست . رجوع به ایران باستان ج 1 ص 195 و قاموس الاعلام ترکی شود.

نام یکی از دهستانهای بخش دیواندره شهرستان سنندج و در جنوب باختری آن بخش واقع شده و از طرف شمال به دهستان اوباتو، از طرف جنوب به دهستان کلاترزان بخش حومه ، از طرف خاور به دهستان حسین آباد، از طرف باختر به دهستان خورخوره همان بخش محدود است . منطقه ای است کوهستانی بطوری که از هر سوی به کوههای مرتفع محصور است و سرچشمه اصلی رودخانه معروف قزل اوزن در این دهستان از کوههای مسجد میرزا در باختر و ارتفاعات جنوبی دهستان می باشد. هوای آن سردسیر است ، و زمستانی طولانی و تابستانی معتدل دارد. ارتفاع بلندترین قله کوه مسجد میرزا در باختر دهستان 3050 گز و ارتفاع قله واقع بین گزمل و ماریان دول 2855 گز است . زه آب دره های متعدد دهستان سارال در وسط دره بهم می پیوندد و رودخانه قزل اوزن درحدود آبادی قره غیبی از دهستان سارال میگذرد و وارددهستان قره توره و نجف آباد شهرستان بیجار میگردد. دهستان سارال از 39 آبادی بزرگ و کوچک تشکیل شده ، و در حدود 5 هزار تن جمعیت دارد و مرکز آن آبادی «گاوآهن تو» یا «گونتو» و قراء مهم آن : شریف آباد، گلانه ، حاجی موسی ، هزارکانیان ، دوزخ دره است . راههای دهستان مالرو است و فقط در تابستان و فصل خشکی میتوان از حسین آباد و راه به اینچوب و افراسیاب به گاوآهن تو اتومبیل برد، و از گاوآهن تو بدوزخ دره نیز پادگان ارتشی اتومبیل برده است . محصول عمده دهستان غلات ، لبنیات ، توتون و حبوبات است . (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 5).

و در آلمانی زاربروکن مرکز ناحیه سار، 119400 تن سکنه دارد، و از مراکز مهم صنعتی است .

همان سار است . (شرفنامه منیری ). سارج . سارک . ساری . همان سار است . (رشیدی ). رجوع به سار و سارج و سارچه شود.

ساده دل . (ناظم الاطباء). ساده درون . ساده طبع.

دهی است از دهستان برزوک بخش قمصر شهرستان کاشان واقع در 36 هزارگزی شمال باختری قمصر. کوهستانی و سردسیر، و آب آن از دو رشته قنات ، و محصول آن غلات ، میوه و حبوبات است ، 25 تن سکنه دارد که به زراعت ،گله داری ، صنایع دستی و قالی بافی اشتغال دارند، دو مزرعه جزء این آبادی است . راه فرعی به کاشان دارد. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 3). سادیان در مدخل همان دره ای است که مرق محل مزار بابا افضل کاشانی در آن واقع است . (احوال بابا افضل کاشانی سعید نفیسی ص 5).

دهی است از دهستان باراندوزچای بخش حومه شهرستان ارومیه واقع در 5/15 هزارگزی جنوب خاوری ارومیه و500 گزی خاور راه شوسه ارومیه به مهاباد. زمین آن جلگه ای و هوای آن معتدل سالم ، و آب آن از بار اندوز چای ، و محصول آن غلات ، انگور، توتون ، چغندر و حبوبات است ، 284 تن سکنه دارد که به زراعت و صنایع دستی اشتغال دارند. از صنایع دستی جوراب بافی در آن معمول است . راه شوسه دارد. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 4).

شهر کوچکی است در فرانسه ، در ایالت موزل ، در کنار رودخانه سار، و10500 تن سکنه دارد.

دهی است از دهستان آتابای بخش مرکزی شهرستان گنبد قابوس ، واقع در 18 هزارگزی شمال خاوری گنبد قابوس . دشت و معتدل ، و آب آن از رودخانه گرگان ، و محصول آن غلات و حبوبات و صیفی ولبنیات است ، 800 تن سکنه دارد که چادرنشین هستند و تغییر مکان میدهند. و به زراعت و گله داری اشتغال دارند. از صنایع دستی قالیچه بافی بین زنان آن معمول است . راه مالرو دارد. (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 3).

ساده دل . آنکه طبع بی آلایش دارد. آنکه مکر و فریب ندارد. ساده ضمیر:
تا بدان عشوه های طبعفریب
از من ساده طبع برد شکیب .

نظامی .

نام کتابی هندی ، که بعربی نقل شده است . (ابن الندیم ).

قصبه ای است در فرانسه ، کرسی کانتن موزل ، در آرندیسمان فورباش ، در کنار رودخانه سار.

خداوند لشکر و قبیله . رئیس طایفه در ترکی . (شعوری ج 2 ص 66):
دگر ساربوغان رستم نهاد
بالجای توی ابروی نژاد .

(تیمورنامه هاتفی از شعوری ).

کنایه از آدمی بی تکلف . (بهار عجم ) (آنندراج ). صاف و صادق و بی ریا و راست و درست در هر کاری . (ناظم الاطباء).. ساده وضع:
مروت ساده طورت کرد اما
چه خود را خوب در کار تو کردم .

ظهوری (از آنندراج ).

شهوت پرستی توام با بی رحمی . در کتاب روان پزشکی دکتر عبدالحسین میرسپاسی در بیان انحرافات جنسی چنین آمده : معشوقآزاری و «سادیسم » چنان است که ضمن عمل جماع تا طرف را آزار نرسانند و شکنجه ندهند لذت انزال حاصل نشود. (همان کتاب ج 3 ص 189).

بمعنی سر باشد که به عربی راس خوانند. (برهان ) (آنندراج ). سر باشد. (جهانگیری ):
گفت آن رنجور کای یاران من
چیست این شمشیربر ساران من .

مولوی (از جهانگیری ، رشیدی ، شعوری ).

ساری بوغا . از امرای امیر تیمور گورگان واز همان آغاز کار تیمور از یاران و همراهان او بود،ولی بسال 777 بنای طغیان نهاد و دو سال در سلک دشمنان تیمور بشمار میرفت . سرانجام مورد عفو قرار گرفت وسرداری ایل جلایر را یافت . در حبیب السیر آمده : بسال 777 تیمور لشکر بجانب خوارزم کشید، و ساربوغا را همراه عادلشاه جلایر و ختای بهادر و ایلچی بوغای جهت استیصال قمرالدین [ دوغلات ] بصوب مغولستان روانه کرد. ساری بوغا و عادلشاه بخیال استقلال و اندیشه خطا، ختای بهادر و ایلچی بوغا را بگرفتند و با ایل جلایر و قبچاق بظاهر سمرقند شتافتند و آغاز محاصره کردند. امیرآقبوغا حاکم آن بلده کیفیت واقعه را بعرض تیمور رسانید. تیمور معاودت کرد. و امیرزاده جهانگیر برسم منغلاق پیشتر روان گشت ... و بدشمنان غالب آمد. ساربوغا وعادلشاه گریخته بدشت قبچاق رفتند و ملازمت اروس خان پیش گرفتند. بعد از چندی به قمرالدین پیوستند و او رابه مخالفت تیمور اغوا کردند. قمرالدین بار دیگر بولایت اندکان که متصرف امیرزاده عمر شیخ بود درآمد. امیرزاده در کوهی متحصن گشته آن حال را بپدر اعلام کرد. تیمور درساعت بدان جانب در حرکت آمد... و پس از جنگ شدیدی قمرالدین مغلوب و منهزم شد. قمرالدین و ساربوغا و عادلشاه در سبکیزبغاج . بار دیگر بهم پیوسته خواستند که باز جمعیتی سازند که ناگاه تیمور به سر وقت ایشان رسید و همه را پریشان گردانید... ساربوغا که باعادلشاه در طریق خلاف سلوک می نمود بعد از دو سال بدرگاه تیمور پناه برد و تیمور از سر جرایمش گذشت و سرداری ایل جلایر رابوی عنایت کرد. رجوع به حبیب السیر چ خیام ج 3 ص 409 و 410 و 413 و 419 و 424 تا 426 شود.

ملایمت و مدارا. سادگی و حماقت . (ناظم الاطباء).

تعریب ساده . (المعرب جوالیقی چ مصر ص 198) (نقود العربیه ص 163) (شرح قاموس ). رجوع به ساده شود.

دهی است از دهستان کام فیروز بخش اردکان شهرستان شیراز، واقع در 31 هزارگزی شمال اردکان و 16 هزارگزی راه شوسه اردکان به تل خسروی . کوهستانی و معتدل مالاریائی ، آب آن از چشمه و محصول آن غلات و حبوبات است ، 399 تن سکنه دارد که به زراعت اشتغال دارند. راه مالرو دارد. (از فرهنگ جغرافیائی ج 7).