لغت‌نامه دهخدا | کلماتی که با 'ی' شروع می شوند

دهی است از دهستان یکانات بخش مرکزی شهرستان مرند، واقع در 35هزارگزی شمال باختری مرند، با 197 تن سکنه . آب آن از چشمه و قنات وراه آن مالرو است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 4).

جمهوری عربی یمن شمالی که در جنوب غربی جزیرةالعرب قرار دارد به طول 450هزار گز از ساحل دریای سرخ امتداد می یابد و از سمت جنوب به باب المندب منتهی می شود و مساحت کل سطح آن در حدود 185هزار کیلومتر مربع است . یمن شمالی از سه اقلیم تشکیل می شود: اول : ناحیه ساحلی که در امتداد تهامه حجاز قرار دارد و تهامه یمن نامیده می شود. دوم : کوهها و ارتفاعات مرکزی که ناحیه پرباران و سرسبز و خرم می باشد و بیشتر شهرها و ساکنان یمن در آنجا واقعاست . سوم : سراشیبی های شرقی که به صحرا منتهی می شود.از حیث تقسیمات کشوری یمن به 7 ایالت تقسیم می شود بدین ترتیب : 1- صنعاء 2- صعدة 3- حجه 4- حدیدة 5- تعز6- اب 7- بیضاء. جمعیت یمن شمالی طبق سرشماری سال 1966 م . در حدود پنج میلیون تن می باشد. اقتصاد یمن بیشتر بر کشاورزی و دامداری و بازرگانی ساحلی استوار است . در سال 1948 م . امام یحیی پس از 43 سال حکومت کشته شد و پسرش امام احمد به جای او نشست . در سال 1955 م . امام یمن امتیاز استخراج معادن یمن را به شرکتهای امریکایی واگذار کرد. در سال 1958 م . یمن به عضویت اتحاد فدرال مصر درآمد. در سال 1962 م . امام احمد کشته شد و پسرش امام البدر برجای او نشست . پس از یک هفته انقلابی به پیشوایی ژنرال احمد سلال صورت گرفت و رژیم سلطنتی جای خود را به رژیم جمهوری داد. نخست اتحادیه عربی و سپس سازمان ملل متحد جمهوری عربی یمن رابه رسمیت شناخت . در سال 1962 م . یمن پیمان دفاع مشترک با مصر بست و در سال 1967 م . انقلابی برضد سلال صورت گرفت و او از همه مناصب خود عزل شد و قاضی عبدالرحمان ایریانی به ریاست جمهوری و محسن العینی به نخست وزیری رسیدند. اخیراً یمن شمالی و یمن جنوبی متحد شده اند و از اتحاد آنها جمهوری یمن به وجود آمده است .

لقب ابوالقاسم محمودبن ملکشاه سلجوقی . (از مجمل التواریخ والقصص ص 9). رجوع به محمود... شود.

چشمه . (از منتهی الارب ) (ناظم الاطباء) (آنندراج ) (ترجمان القرآن جرجانی ص 108). چشمه بزرگ. (دهار):
تو ز صد ینبوع شربت می کشی
هرچه زان صد کم شود کاهد خوشی .

مولوی .

رسیدگی میوه و هنگام چیدن آن . (ناظم الاطباء). رسیدگی میوه . بلوغ . بالیدگی . رسایی . (یادداشت مولف ): چون زمان شباب و هنگام جوانی ایام از کهولت ینع و قطف ثمار به کبر سن و پیری رسد و ایام زمستان پای در دامن انزوا کشد. (ترجمه محاسن اصفهان ).

دهی است از دهستان برگشلوی بخش حومه شهرستان ارومیه ، واقع در 5/13هزارگزی خاور ارومیه ، با 120 تن سکنه . آب آن از شهرچای و راه آن ارابه رو است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 4).

قسم خوردن . سوگند خوردن . سوگند یاد کردن . (یادداشت مولف ):
گیتی همه به ملکت او را کند شرف
دولت همه به جان و سر او را خورد یمین .

فرخی .

میدان و بازاری که اسباب و امتعه و غله و هر چیز که از اطراف آورند در آنجا فروشند.هفته بازار. (ناظم الاطباء). مقامی که از هر شهر و ده اسباب و غله و غیره برای فروختن بدانجا آرند. به هندی آن را مندی و گنج گویند. (از غیاث ). ینپلو مصحف یپنلو و ترکی است مشتق از «یاپان » (خارج ) و لو علامت اتصاف ، و مراد محوطه ای است که در آن از هر طرف کالا آورند و عرضه کنند و مولوی چند بار ینپلو را به کار برده است . (از حاشیه برهان چ معین ).

قافله و کاروان . (از برهان ). قافله . (فرهنگ رشیدی ) (غیاث ).

اسباب و امتعه . (از برهان ). متاع . (غیاث ) (از فرهنگ رشیدی ).

دهی است از دهستان گنجگاه بخش سنجبد شهرستان خلخال ، واقع در 12هزارگزی جنوب باختری کیوی . آب آن از چشمه وراه آن مالرو است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 4).

معده . (ناظم الاطباء). معده را گویند که محل طبخ طعام است در شکم . (برهان ). معده را گویند که جای نضج و طبخ طعام است . (انجمن آرا) (آنندراج ).

نام مرغی است . (منتهی الارب ) (ناظم الاطباء).

(اصطلاح منطق) که قبول اثر می کند و آن از مقولات عشر ارسطوست چون گرم شدن و بریده شدن . (یادداشت مولف ).

دهی است از دهستان یکانات بخش مرکزی شهرستان مرند، واقع در 44هزارگزی شمال باختری مرند، با 228 تن سکنه . آب آن از چشمه و قنات وراه آن مالرو است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 4).

نسبت اجدادی است . (از لباب الانساب ).

(اِ) عقیق. (ناظم الاطباء).

نام درختی ناخوشبوی . (ناظم الاطباء). ثافسیا. ادریاس . (یادداشت مولف ).ثافثیا. (اختیارات بدیعی ). اسم ثافثیاست . (تحفه حکیم مومن ). به لغت نبطی صمغ سداب کوهی را گویند و بعضی صمغ سداب صحرایی را گفته اند. (برهان ) (آنندراج ).

سخت رمنده . (منتهی الارب ) (ناظم الاطباء) (آنندراج ).

دهی است از دهستان دیجویجین بخش مرکزی شهرستان اردبیل ، واقع در 14هزارگزی شمال اردبیل ، با 228 تن سکنه . آب آن از چشمه و قنات وراه آن مالرو است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج 4).

رجوع به یمینی سمنانی شود.

یا میریمینی شمشیرفروش . معاصر شاه طهماسب صفوی بود و به سال 981 ه' . ق. درگذشت . (از روز روشن ص 951). شاعری خوش طبع و خوش سلیقه بود و به شمشیرسازی اشتغال داشت . این دو بیت از اوست :
به دست پنبه داغم به جای نسرین است
گلی که از چمن عشق چیده ام این است .

#

جهنده . ظبی ینفوز; آهوی برجهنده . (از ناظم الاطباء).