متن
ترجمه آیتی
ترجمه شهیدی
ترجمه معادیخواه
تفسیر منهاج البرائه خویی
تفسیر ابن ابی الحدید
تفسیر ابن میثم
( 320 )
177 از گفتارهاى آن حضرت
او را هيچ كارى از ديگر كار ، باز نمىدارد ، زمانى دگرگونش نمىكند ،
در مكانى نمىگنجد و زبانى به توصيفش نمىكشد . حضورش در پهنهى هستى چنان باشد كه شمار قطرههاى آب در جهان و ستارگان بىشمار در آسمان . آن چه با وزش باد در فضا پراكنده باشد ، جنبش مورى كه بر سنگ سخت پا گذارد ، و حتى بستر موران در شام تار از او پوشيده نباشد او به فرو افتادن برگ درختان ، در جاى جاى ، و نگاههاى دزدانه و ناپيدا آگاه باشد .
و چنين است كه من با تمامت هستى ، بى هيچ انحراف يا شكى در هستى او ، و بى آن كه به دينش كفر ورزم يا آفرينشش را انكار كنم ، به يگانگى خداوند گواهى مىدهم ، گواهى كسى كه انگيزهاش راست ، باطنش با صفا ، يقينش خالص ، و ميزانهاى بازده وى سنگين است . نيز بر اين حقيقت گواهم كه محمد بنده و فرستادهى او است كه از ميان آفريدههايش او را برگزيده است و براى تشريح حقايق خويش نامزد كرده ، او را به ارزشهايى پربها ، ويژگى بخشيده است تا هدايت را پرتو افكند و فضاى سياه و كور جاهليت را روشنگر باشد .
( 321 ) اى مردم ، دنيا تمامى كسانى را كه بدان آرزو بستهاند و قبلهى آرمانهاشان قرار دادهاند و به جاودانگيش تكيه دارند ، مىفريبد ، شيفتگانش را ارجى نمىنهد ، كامروايان پيروزش را مىشكند . و خداى را سوگند كه دگرگونى زندگى هيچ يك از اقوامى را كه در ناز و نعمت غرق بودهاند و به فقر و گرسنگى در افتادهاند ،
جز گناهانى كه در روزگار عيش و نوش انجام دادهاند ، توجيهى نيست ، چرا كه « خدا نسبت به بندگانش ستم روا نمىدارد » . ( قرآن كريم ، سورهى 8 ، آيهى 51 ) آرى ، اگر مردمان به هنگام فرود آمدن نقمت و فرو خشكيدگى سرچشمههاى نعمت ، با انگيزههايى راستين و قلبهايى شيدا به خداى خويش پناه مىآوردند ، خداوند هر نعمت
[ 210 ]
گريزانى را برايشان باز مىگرداند ، و هر گونه تباهى را به سودشان سامان مىبخشيد . اما آن چه مرا سخت نگران كرده است ، فرا رسيدن دوران ركود معنوى و فرهنگى تاريخ شما است . بىگمان مواضع و عملكردتان در تحولات سياسى پيشين ، از ديدگان من ستايشانگيز نبود ، و اينك اگر جريان شما به روند قبلى بعثت باز گردد ، به راستى ملت سعادتمندى هستيد . به هر حال آن چه بر عهدهى من است ، سخت كوشى است و اگر بخواهم دربارهى گذشته چيزى بگويم ، تنها سخنم اين است كه : « خداوند گذشته را مورد عفو قرار دهد » .