متن
ترجمه آیتی
ترجمه شهیدی
ترجمه معادیخواه
تفسیر منهاج البرائه خویی
تفسیر ابن ابی الحدید
تفسیر ابن میثم
178
و از خطبههاى آن حضرت است
هيچ كار او را از كارى باز نمىدارد ، و گذشت زمان در او دگرگونى نيارد . هيچ جا گنجايش وى را ندارد ، و هيچ زبانى وصف او نيارد 1 ، و از علم او پنهان نيست شمار قطرههاى باران ، و نه ستارگان آسمان ، و نه آن خاكريزهها كه باد با خود به هوا بردارد ، و نه مورى كه بر سنگى صاف پاى گذارد ، و نه آرام جاى مورچهاى خرد و باريك در شبى سياه و تاريك .
مىداند جاى افتادن برگهاى درختان را 2 ، و آهسته باز و بسته شدن ديدگان را . و گواهى مىدهم كه جز خداى يكتا خدايى نيست ، و او را همانند و همتايى نيست ، نه در يكتايى او جاى گمان است ، و نه دين او پوشيده و نهان است . نه آفرينش موجودات را به دست قدرت او انكار توان كرد ، نه بندگى او ،
چنانكه وى را شايد ، توان به جاى آورد گواهى كسى است كه نيّت او راست است و درون او پاك از عيب و عار ، يقين وى بىآميغ ، و ترازوى او گرانبار 3 ، و گواهى مىدهم كه محمّد ( ص ) بنده او و فرستاده اوست ، برگرفته از ميان آفريدگان ، و گزيده براى شرح دادن حقيقتهاى ايمان ، مخصوص به گراميترين تشريفهاى كرامت ، منتخب براى اداى وظيفه بزرگ رسالت ، نشانههاى رستگارى بدو آشكار و مبرهن ، ديده تاريك بين خرد به نور او روشن .
اى مردم همانا دنيا آرزومند و خواهان خود را فريب مىدهد ، آن را كه در خواستن وى با ديگران همچشمى كند ، عزيز نمىدارد ، و كسى را كه بر او چيرگى جويد ، مغلوب مىسازد ، و به خدا سوگند هرگز مردمى زندگانى خرّم و نعمت فراهم را از كف ندادند ، مگر به كيفر گناهانى كه انجام دادند « كه
[ 187 ]
خدا بر بندگان ستمكار نيست » ليكن بنده نمىداند سبب زوال نعمت او چيست ، و اگر مردم هنگامى كه بلا بر آنان فرود آيد ، و نعمت ايشان راه زوال پيمايد ، فرياد خواهند از پروردگار ، با نيّت درست و دلهايى از اندوه و بيم سرشار . هر رميده را به آنان بازگرداند ، و هر فاسد را اصلاح و بساز ، و من مىترسم ، كه شما در فترت نادانى باشيد و غفلت همچون روزگار جاهليت كارهايى انجام گرفت 4 و شما بدان گراييديد ، كه در آن نزد من ستوده نبوديد . اگر آنچه از دست داديد به شما بازگردد 5 . نيكبختانيد ، و بر من جز كوشش نباشد اگر خواهم درباره آنچه شد بگويم ، گويم : خدا آنچه را گذشت ببخشايد .