متن
ترجمه آیتی
ترجمه شهیدی
ترجمه معادیخواه
تفسیر منهاج البرائه خویی
تفسیر ابن ابی الحدید
تفسیر ابن میثم
452 امام ( ع ) فرمود :
إِذَا اِحْتَشَمَ اَلْمُؤْمِنُ أَخَاهُ فَقَدْ فَارَقَهُ
[ 792 ]
« هرگاه مؤمن باعث خشم برادر خود گردد ، در حقيقت از او جدا شده است » حشمه ، أحشمه او را به خشم آورد ، و بعضى گفتهاند : او را شرمسار كند .
اين عبارت مقدمه صغرا براى قياس مضمرى است كه امام ( ع ) بدان وسيله مؤمن را از خشمگين ساختن برادر خويش برحذر داشته است ، توضيح آن كه اگر مؤمن ، برادر مؤمن خود را خشمگين و يا شرمنده كند ، اين عمل باعث نفرت و انس نگرفتن با وى مىگردد ، و اين خود از انگيزهها و عوامل جدايى است . و تقدير عبارتى كه به منزله كبراست : چون جدايى از برادر جايز نيست پس خشمگين ساختن او روا نيست . توفيق و مصونيت از خطا به دست خداست .
اين آخرين سخن از برگزيدههاى سيد رضى خدايش از او راضى باد از سخنان مولايمان امير المؤمنين عليه السلام است ، و سپاس خداوند سبحان را كه به من توفيق به پايان رساندن شرح آن را داد و براى من منّتها و عنايات خود را نسبت به چنين نعمتى بزرگ فراهم كرد ، و از او درخواست دارم ، و از او مىخواهم كه اين نوشتههاى مرا حجّتى به سود من قرار دهد نه به زيان من كه او بسى منّت گذارنده و صاحب لطف و احسان است .
بنده خدايى اميدوار به رحمت او ، پناهنده از دست گناهانش به عفو و كرم او ، ميثم بن على بن ميثم بحرانى ، در نيمه شب ، شنبه ششم ماه خدا ، ماه مبارك رمضان خداوند بركتش را شامل حال همگان قرار دهد سال ششصد و هفتاد و هفت ، اين نوشتار را به پايان رساند . و سپاس خداى را چنان كه در خور حضرت اوست و درود و سلام خدا بر سرور ما محمّد پيامبر امّى و بر خاندان پاك و بزرگوار او باد .
[ 793 ]
فهرست نامهها و موضوعات اين مجلد
وصيّت 31 از جمله وصيّتهاى امام ( ع ) به فرزندش امام حسن ( ع ) 1
نامه 32 به معاويه موعظه و يادآورى چگونگى دنيا 106
نامه 33 به قثم بن عبّاس فرماندار مكه 112
نامه 34 به محمد بن ابى بكر موقعى كه از دلگيرى وى در نصب مالك به جاى او مطّلع شد 117
نامه 35 به عبد اللّه بن عباس پس از كشته شدن محمد بن ابى بكر 120
نامه 36 به عقيل بن ابى طالب درباره سپاهى كه به جانب دشمن گسيل داشت 123
نامه 37 به معاويه جهت سركوبى او 129
نامه 38 به مردم مصر ، موقعى كه مالك اشتر را به فرمانروايى آنجا تعيين كرد 133
نامه 39 به عمرو بن عاص 138
نامه 40 به يكى از كارگزارانش 143
نامه 41 به عمر بن ابى سلمه مخزومى 153
نامه 42 به مصقلة بن هبيره شيبانى 155
نامه 43 به زياد بن ابيه ، موقعى كه مطّلع شد معاويه مىخواهد او را فريب دهد و به خود ملحق سازد 158
نامه 44 به عثمان بن حنيف انصارى كه در آن اشاره به داستان فدك و ماجراى حضرت زهرا نموده 164
نامه 45 به يكى از كارگزارانش 197
وصيّت 46 به حسن و حسين ( ع ) موقعى كه ابن ملجم ملعون او را ضربت زد 200
[ 794 ]
نامه 47 به معاويه 208
نامه 48 امام ( ع ) در آن بر معايب دنيا اشاره دارد 212
نامه 49 به سران سپاه خود 214
نامه 50 به كارگزاران ماليات 219
نامه 51 به فرمانداران شهرها درباره معناى نماز 224
عهد نامه 52 به مالك اشتر نخعى هنگامى كه او را به استاندارى مصر گماشت 227
نامه 53 به طلحه و زبير 311
نامه 54 به معاويه كه او را به تقواى الهى دعوت مىكند 315
نامه 55 امام ( ع ) در آن شريح را نصيحت مىكند موقعى كه او را سرلشكر سپاهى قرار مىدهد كه به شام گسيل مىدارد 319
نامه 56 به اهل كوفه 321
نامه 57 به مردم شهرها كه در آن ماجراى خود را با اهل صفّين شرح مىدهد 323
نامه 58 به اسود بن قطيبة رئيس سپاه حلوان 327
نامه 59 به كارگزارانى كه سپاه امام از قلمرو آنها مىگذرند 330
نامه 60 به كميل بن زياد نخعى 333
نامه 61 به مردم مصر كه موقع تعيين مالك به فرمانروايى مصر با وى فرستاد 335
نامه 62 به ابو موسى اشعرى كه از طرف امام فرمانرواى كوفه بود 341
نامه 63 در پاسخ معاويه 346
نامه 64 به معاويه كه ضمن آن او را به تقوى امر كرده ، و به خوددارى از دعوى باطل ارشاد نموده 354
نامه 65 به عبد اللّه بن عباس 360
نامه 66 به قثم بن عباس 362
نامه 67 به سلمان فارسى ، پيش از ايام خلافتش 366
نامه 68 به حارث همدانى 368
نامه 69 به سهل بن حنيف انصارى 377
نامه 70 به منذر بن جارود عبدى 380
نامه 71 به عبد اللّه بن عباس 383
نامه 72 به معاويه كه او را به خاطر نافرمانىاش توبيخ مىكند 385
نامه 73 پيمانى كه امام ( ع ) بين مردم ربيعه و يمن نوشته است 388
[ 795 ]
نامه 74 به معاويه در نخستين روزهايى كه با وى بيعت شد 391
نامه 75 به عبد اللّه بن عباس موقعى كه او را در بصره به جاى خود تعيين كرد 393
نامه 76 به عبد اللّه بن عباس وقتى كه او را به مصر فرستاد 395
نامه 77 به ابو موسى اشعرى در پاسخ جريان حكمين 397
نامه 78 به سران سپاه موقعى كه به خلافت رسيدند 400
گزيده سخنان دلاويز امير المؤمنين 403