متن
ترجمه آیتی
ترجمه شهیدی
ترجمه معادیخواه
تفسیر منهاج البرائه خویی
تفسیر ابن ابی الحدید
تفسیر ابن میثم
253 امام ( ع ) فرمود :
اَلنَّاسُ فِي اَلدُّنْيَا عَامِلاَنِ عَامِلٌ عَمِلَ فِي اَلدُّنْيَا لِلدُّنْيَا قَدْ شَغَلَتْهُ دُنْيَاهُ عَنْ آخِرَتِهِ يَخْشَى عَلَى مَنْ يَخْلُفُهُ يُخَلِّفُ اَلْفَقْرَ وَ يَأْمَنُهُ عَلَى نَفْسِهِ فَيُفْنِي عُمُرَهُ فِي مَنْفَعَةِ غَيْرِهِ وَ عَامِلٌ عَمِلَ فِي اَلدُّنْيَا لِمَا بَعْدَهَا فَجَاءَهُ اَلَّذِي لَهُ مِنَ اَلدُّنْيَا بِغَيْرِ عَمَلٍ فَأَحْرَزَ اَلْحَظَّيْنِ مَعاً وَ مَلَكَ اَلدَّارَيْنِ جَمِيعاً فَأَصْبَحَ وَجِيهاً عِنْدَ اَللَّهِ لاَ يَسْأَلُ اَللَّهَ حَاجَةً فَيَمْنَعُهُ
[ 645 ]
« مردم در دنيا به دو گونه عمل مىكنند : يك دسته براى دنيا كار مىكنند ، كه آنان را دنيا به خود مشغول ساخته و از آخرت بازداشته است ، مىترسند فرزندانشان دچار تنگدستى شوند ، ولى خود را از تنگدستى در آخرت ، ايمن مىدانند . پس عمر خود را در راه تأمين سود ديگران مىگذرانند . و دسته ديگر در دنيا براى آخرت كار مىكنند ، و بدون اين كه براى دنيا كار كنند آنچه از دنيا روزى آنان است مىرسد ،
پس هر دو فايده را با هم جمع كرده و هر دو عالم را صاحب شدهاند ، و نزد خدا آبرو دارند ، و هر حاجتى از او بخواهند ، روا مىسازد » . در اين زندگى دنيايى ، انسان ناگزير به انجام كارى است ، امّا كار عاقل يا به سود دنيا و يا غير دنيا يعنى آخرت است ، پس در اين صورت مردم دو دستهاند :
به دسته اوّل در مقام مذمّت با اين جمله اشاره فرموده است : « قد شغلته دنياه . . .
غيره » و معناى اين جمله آن است كه انسان از ترس تنگدستى فرزندانش پس از خود ، سرگرم تحصيل دنيا مىگردد ، و عمر خود را در سودى كه با خيالش عايد ديگران مىشود ، مىگذراند ، و خود نيز از بزرگترين فقر در آخرت نمىترسد ،
و خيرات براى خود باقى نمىگذارد ، و اين گمراهى آشكارى است .
و به دسته دوّم در مقام ستايش با اين عبارت اشاره كرده است : و عامل . . .
فجاءه الّذى له من الدّنيا يعنى : روزى و امثال آن كه در لوح محفوظ براى او مقدّر شده است . امّا عبارت : « بغير عمل » يعنى : براى دنيا ، زيرا عمل به مقدار ضرورت از اعمال دنيا ، در حقيقت عمل براى دنيا نيست ، بلكه عمل براى آخرت است ، و مقصود بالعرض از دنيا همين است و بدين وسيله است ، هر دو بهره را از دنيا و آخرت به دست آورده است ، در دنيا با قناعتى كه در زندگى دارد ، و در آخرت با نتيجه اعمالش ، كامياب مىگردد ، و آبرومندى در نزد خدا و بلندى مرتبهاش در مورد آمادگى براى اطاعت خدا باعث پذيرش دعا و اجابت خواستههاى او مىگردد .