متن
ترجمه آیتی
ترجمه شهیدی
ترجمه معادیخواه
تفسیر منهاج البرائه خویی
تفسیر ابن ابی الحدید
تفسیر ابن میثم
38 امام ( ع ) فرمود :
لَوْ ضَرَبْتُ خَيْشُومَ اَلْمُؤْمِنِ بِسَيْفِي هَذَا عَلَى أَنْ يُبْغِضَنِي مَا أَبْغَضَنِي وَ لَوْ صَبَبْتُ اَلدُّنْيَا بِجَمَّاتِهَا عَلَى اَلْمُنَافِقِ عَلَى أَنْ يُحِبَّنِي مَا أَحَبَّنِي وَ ذَلِكَ أَنَّهُ قُضِيَ فَانْقَضَى عَلَى لِسَانِ ؟ اَلنَّبِيِّ اَلْأُمِّيِّ ص ؟ أَنَّهُ قَالَ يَا ؟ عَلِيُّ ؟
لاَ يُبْغِضُكَ مُؤْمِنٌ وَ لاَ يُحِبُّكَ مُنَافِقٌ خيشوم : بيخ و بن بينى « اگر با شمشير بر انتهاى بينى مؤمن بزنم تا با من دشمنى كند ، با من دشمن نخواهد شد ، و اگر تمام دنيا را بر سر منافق بريزم تا مرا دوست بدارد ،
دوست من نخواهد شد ، اين بدان دليل است كه در قضاى الهى گذشته و بر زبان پيامبر امّى ( ص ) جارى شده است كه فرمود : « يا على ، مؤمن كينه تو را بر دل
[ 451 ]
نمىگيرد و منافق دوست تو نمىشود [ 19 ] » . جمّات جمع جمّه ، عبارت است از جايى از زمين كه در آن جا آب گرد آيد . و از آنرو كه ايمان راستين باعث اتحاد و محبت خالص ميان مؤمنان در راه خداست ، ناگزير دشمنى و كينه امام ( ع ) با آن در يك دل جمع نشود . و از طرفى چون نفاق مخالف ايمان است ، با آنچه لازمه ايمان است يعنى محبت در راه خدا نيز مخالف است و با آن جمع شدنى نيست ، هر چند به بهاى دادن مال فراوانى به شخص منافق باشد .
كلمه جمّات را از باب تشبيه معقول به محسوس ، براى محل اجتماع اموال دنيا ، استعاره آورده است ، آرى گاهى به وسيله مال دنيا محبت عرضى حاصل مىشود كه با از بين رفتن علّت يعنى صرف مال و نظير آن ، محبت نيز از بين مىرود ، و سخن در اين نوع از محبت نيست ، اين است راز سخن امام ( ع ) :
دشمن نمىدارد . . . و امام ( ع ) اين مطلب را بر قضاى الهى كه بر زبان پيامبر خدا ( ص ) مقدّر شده ، نسبت داده است .