لغت‌نامه دهخدا | کلماتی که با 'ا' شروع می شوند

پدر او فزارون کاتب و خود او طبیب معروفی بوده است و با غسان بن عباد به سند رفته . (ابن قفطی ).

مکنی به ابواسحاق. او را ذیلی است بر تاریخ طبری و در آن ازابوجعفر محمدبن جریر الطبری و اصحاب او اخبار بسیاری است . و او در فقه بمذهب محمدبن جریر طبری بوده و از اوست : کتاب الرساله . کتاب جامعالفقه . (ابن الندیم ).

از کبار و ائمه محدثین مائه سوم هجری . در بغداد تدریس میکرده است و در 247 ه' .ق . درگذشته . در حدیث او را تالیفاتی است .

یکی از امرای دولت بنی حفص است . وی در اواسط قرن هشتم هجری مدتی بر تونس استیلا یافته و مستقلاً حکومت راند. چون پدرش ابوبکربن ابی الخطاب را سلطان ابوالبقا بقتل رسانیده بود از اینرو به شهید ملقب گشته است .

پدرش عبداللّه بکنیت ابوموسی اشعری مشهوراست . ابراهیم در عهد پیغمبر صلی اللّه علیه وآله متولد شدو بر حسب روایتی ابوموسی او را بحضور آن حضرت برد وآن حضرت وی را ابراهیم نام گذاشت و بر او دعا کرد.

رجوع به اعلم بطلیوسی شود.

رجوع به فزاری ابواسحاق ابراهیم ... شود.

یکی از اکابر محدثین مصر است و در نودویک سالگی به سال 482 ه' .ق . وفات کرده است .

یکی از مشایخ طریقت در قرن چهارم هجری ، معاصر ابراهیم خَوّاص و ابوعبداللّه مغربی از مردم جبل . در ورع و تقوی معروف و سخنان بسیار راجع به تصوف از وی منقول است .

او به نام ابن رطبی معروف و از علمای مائه ششم هجری است . نائب قاضی القضاة روح بن احمد حدیثی و بعضی دیگر از فقها بوده و در527 ه' .ق . درگذشته است . و از اینرو که مولد او کرخ جدان است به نام ابراهیم کرخی نیز خوانده شده است .

ششمین از سلاطین بنی عقیل در موصل . بزمان سلطنت برادرش مسلم مدتی دراز محبوس بوده پس از وفات مسلم ، بنی عقیل وی را از زندان مستخلص و بسلطنت برداشتند (477 ه' .ق .). ابراهیم تا 482 حکومت کرد و در آن سال ملکشاه سلجوقی وی را دستگیر و در قلعه ای زندانی کرد و مملکت او بضبط فخرالدولةبن جهیر عامل ملکشاه درآمد. پس از وفات ملکشاه تَرکانخاتون زوجه او، ابراهیم را آزاد کرده موصل را به او واگذاشت . تُتُش برادر ملکشاه که صاحب شام بود هوس تسخیر عراق و قصد بغداد کرد. ابراهیم از عبور وی از موصل مانع گردید. تتش با آقسنغر صاحب حلب بر او هجوم برده و سی هزار لشکر ابراهیم را شکست داده او را اسیر کرده بقتل رسانیدند (486).

مورخ مشهور هندی بروزگار بابر شاه امپراطور مغول . او راست کتابی در تاریخ عام هند به نام تاریخ ابراهیمی که به سال 934 ه' .ق . بپایان رسانیده است .

از فقهای مائه سوم و چهارم هجری ، از اصحاب مسلم . وفات او به سال 308 ه' .ق . است .

ابن محمدبن شیرکوه بن شادی بن ایوب بن شادی بن مروان ، صاحب حمص . در 636 ه' .ق . پس از وفات پدر بمسند امارت نشست و در 638 با خوارزمیان که باطراف ولایت سوریه تجاوز کرده بودند بمحاربه پرداخت و عساکر حلب نیز با وی همدست شده خوارزمیان را مغلوب کرده و تا سوی دیگر فرات براند و اسرای حلب را که از جمله آنان ملک معظم تورانشاه پسر ناصر صلاح الدین بودمستخلص کرده و بعسکر حلب بازفرستاد. در این جنگ عساکر حلب رقه و رها و سروج را تسخیر کردند و ابراهیم بن شیرکوه نیز خابور را بضبط خویش درآورد. بار دیگر در640 خوارزمیان با صاحب میافارقین مظفر غازی متفق شده بحدود او تجاوز کردند، این بار نیز با همدستی سپاه حلب ابراهیم بر خوارزمیان فائق آمد و در جنگی که میان صالح ایوب صاحب مصر و صالح اسماعیل صاحب دمشق درگرفت صالح اسماعیل از ابراهیم استمداد کرد و در این جنگ عساکر مصر غالب شده سپاه اسماعیل و ابراهیم را محاصره کردند و عاقبت با شرائطی این جنگ بصلح خاتمه یافت . در 644 ابراهیم از حمص و صالح ایوب از مصر بر خوارزمیان تاخته و آنان را یکبارگی مغلوب و مضمحل کردند و صالح ایوب از این معنی سخت خرسند شده و ابراهیم را به مصر دعوت کرد، ابراهیم در این سفر در دمشق درگذشت . جنازه او را بحمص عودت داده در آنجا بخاک سپردند و پسرش مظفرالدین موسی بجای پدر امارت حمص یافت .

از علما و محدثین نیشابور و در روایت موثق بوده است .

نام یکی از شعرای عرب است .

ملقب به ظهیرالدین همدانی . فیلسوفی ادیب و جامع فنون مختلف بوده است . وفات 1026 ه' .ق . در زمان شاه عباس صفوی میزیسته و محمدتقی مجلسی از او روایت کند. و با شیخ بهائی آمیزش داشته و حاشیه ای بر کتاب شفای ابوعلی نوشته است . (روضات ).

ملقب به ظهیرالدین . پادشاه ارمنستان (506-521 ه' .ق .).

ابن علی بن عبداللّه بن عباس . از خویشاوندان و ولات بنی العباس بوده و پس از سالم بن سواد از طرف مهدی خلیفه والی مصر گردیده و در سال 165 ه' .ق . بدان شهر درآمد. در زمان ولایت او دحیةبن مصعب از نسل عبدالعزیزبن مروان در صعید مصر ظهور و ضعف ابراهیم بن صالح را مغتنم شمرده تمام صعید را بضبط خویش درآورد و دعوی خلافت کرد و از اینرو مهدی داودبن یزید را در سال 176 بولایت مصر نامزدفرمود. ابراهیم صاحب ترجمه در مصر بهمراهی والی جدید بپاره ای خدمات اشتغال ورزید و در سال 176 از طرف هارون الرشید دوباره ولایت مصر بدو واگذار شد. ابراهیم پس از سه ماه حکومت در شعبان سنه مذکور وفات یافت .

مکنی به ابواسحاق اندلسی . بمشرق آمده نزد علمای بغداد و شام و مصر و رمله و طرابلس علم آموخت و در شام اقامت گزید. بعض احادیث نقل و روایت کرده است .