متن
ترجمه آیتی
ترجمه شهیدی
ترجمه معادیخواه
تفسیر منهاج البرائه خویی
تفسیر ابن ابی الحدید
تفسیر ابن میثم
193 امام ( ع ) فرمود : سه جمله : [ 58 ]
مَنْ حَاسَبَ نَفْسَهُ رَبِحَ وَ مَنْ غَفَلَ عَنْهَا خَسِرَ وَ مَنْ خَافَ أَمِنَ وَ مَنِ اِعْتَبَرَ أَبْصَرَ وَ مَنْ أَبْصَرَ فَهِمَ وَ مَنْ فَهِمَ عَلِمَ « هر كس خود به حساب خويشتن رسيد ، سود برد ، و هر كس غافل ماند ،
زيان برد . و هر كس از خدا ترسيد ، آسوده است . و هر كس از دنيا پند آموخت ، بينا شد ، و هر كه بينا شد دريافت و هر كس دريافت دانا شد . » 1 هر كس به حساب خود رسيد سود برد . زيرا كسى كه از اعمال خود ،
[ 58 ] احتمالا اشتباه از ناسخ باشد به جاى اربع كلمات ( ثلاث . . . ) آورده چون در تفصيل مطلب چهار مورد آورده است م .
[ 591 ]
براى خويشتن حسابى داشته باشد ، سود و زيان خود را مىفهمد و براى سود ، كار مىكند و از خلافى كه باعث زيان باشد دورى مىجويد .
2 و هر كس غافل ماند زيان كرد . توضيح آن كه نفس به لذّتهاى حاضر دسترسى دارد و در نتيجه به آنها علاقهمند مىشود مگر اين كه جاذبههاى الهى او را به خود جذب كنند از قبيل موانع و مواعظى كه انسان را به ياد خدا مىاندازند ،
پس غفلت از جذب نفس و هشدار نسبت به گرفتاريهاى طبيعى ، وسيله يادآورى وعده و وعيدهاى الهى ، باعث سهل انگارى نسبت به كارهاى شايستهاى مىگردد كه نتيجه آنها سعادت اخروى ، و خوددارى از آن اعمال ، زيانكارى است .
3 هر كس از خدا ترسيد آسوده گشت . يعنى از عذاب خدا آسوده گشت ،
و براى نجات از آن كار كرد تا از عذاب آسوده گردد .
4 هر كس از دنيا پند آموخت ، بينا شد . يعنى هر كس به موارد پند ، با چشم انديشه و عبرت نگريست راه حق را شناخت و هر كس راه حق را شناخت از نحوه عبور آگاه شد ، و هر كس آن را دريافت ، علم و دانايى مفيد نسبت به حق پيدا كرد .