متن
ترجمه آیتی
ترجمه شهیدی
ترجمه معادیخواه
تفسیر منهاج البرائه خویی
تفسیر ابن ابی الحدید
تفسیر ابن میثم
23
و از خطبههاى آن حضرت است
تقديرهاى آسمان همچون قطرههاى باران به زمين ، بر هر كس فرود مىآيد ، و نصيب او را بيش يا كم بدو مىپيمايد ،
[ 23 ]
پس اگر يكى از شما مال و منال برادر خويش را از خود بيش بيند ، مبادا فريفته شود و در سوك نشيند ، كه مرد مسلمان از خيانت پاك ، مادام كه آلوده كارى پست نگرديده ، كارى كه اگر آشكار شود خوار و حقير گردد و فرومايگان بر او چير ، چون مقامر 1 چيرهدستى است كه انتظار برد تا در دست نخستين غنيمت يابد و از غرامت برهد 2 . همچنين مرد مسلمان از خيانت پاك ، يكى از دو پاداش را از خدا چشم مىدارد : يا خدايش نزد خود بخواند ،
كه آنچه نزد خداست براى او بهتر است ، يا او را روزى رساند ، كه آنگاه داراى زن و فرزند ، و مال و دين ، و شرف و گوهر است .
همانا مال و فرزندان نصيبه اين جهان است ، و كردار نيك كشتهاى براى آن جهان ، و بود ، كه خدا نعمت دنيا و نعيم آخرت را به مردمى بخشد . از خدا بترسيد چنانكه سزا باشد 3 ، نه ترسى كه عذر خواه گناهان شما باشد . براى خدا كار كنيد نه براى نشان دادن به ديگران ، و يا شنودن اين و آن ، كه هركس براى جز خدا كارى كند ، خدا او را به وى واميگذارد . از خداوند رتبت شهيدان ،
و زيستن با سعيدان و همراهى با پيمبران را مىخواهم .
مردم مرد ، اگر چه مالدار باشد ، از كسان خويش بىنياز نيست تا با دست و زبان از او دفاع كنند ، چه كسان وى از همه بدو نزديكترند و جانب او را بهتر فراهم آورند ، و به هنگام رسيدن بلا از ديگران مهربانترند ، و نام نيكى كه خدا از آدمى ميان مردمان بر جاى گذارد ، بهتر از ميراثى است كه ديگرى بردارد .
[ 24 ]
از اين خطبه است
اگر يكى از شما خويشاوند خود را درويش بيند ، مبادا يارى خويش از او دريغ دارد و از پاى بنشيند . آن هم به چيزى كه اگر نبخشد بر مال او نيفزايد ، و اگر بخشد كاهش در مالش پديد نيايد .
كسى كه يارى خود را از كسانش دريغ دارد ، يكدست را از آنان بازداشته ،
و دستهايى را از يارى خود بداشته ، و آن كه با اطرافيان طريق نرمى گزيند ،
پيوسته از كسان خويش مودت بيند .
[ مىگويم ، « غفيرة » در اينجا به معنى زيادت و كثرت است كه گويند :
« جمع كثير و جمّ غفير » يا « جمّاء غفير » ، و « عفوة » كسان يا مال نيز روايت شده است ، و « عفوة » گزيده چيزى است . گويند « عفوه طعام » را خوردم ، يعنى بهترين آن را ، و سخن امام ، « كسى كه يارى خود را از خويشاوندانش باز دارد . . . » چه سخنى نيكوست ، چه آن كه خير خود را از خويشاوندانش باز دارد سود يك تن را از آنان بازداشته ، و اگر به يارى آنان نيازمند شود و از كمك آنان ناچار باشد ، او را يارى نكنند و به فرياد وى نرسند ، كه در اين صورت خود را از سود بسيار كسان محروم ساخته و گروهى را از يارى خود باز داشته است .