لغت نامه دهخدا | چیستان

(چیست + آن ) لغز که بکلمه «چیست آن » ابتدا شود. لغز را گویند و آن را اُحجِیَه نیز گویند. (جهانگیری ). به معنی پرسیدن باشد و آن را لغز هم گویند و به عربی اغلوطه خوانند. (برهان ). دیسان . لغز. اغلوطه . (از لغت محلی شوشتر نسخه خطی ذیل دیسان ). آبِدَه . (زمخشری ). اُدعیَه . اُدعُوًّه . اُحجُوًّه . حُجَیّا. اُلغُوزُه . بردک . بَرد. پَرد. چَربَک . (یادداشت مولف ). لُغَز. لُغُز. لَغَز. لَغز. لُغَیزاء. لُغًّیزی . (منتهی الارب ). و آن را پرد و پردک نیز گویند; یعنی پوشیده و در پرده . (آنندراج ) (از انجمن آرا). شمس قیس رازی گوید: لغز آن است که معنیی از معانی در کسوت عبارتی مشکل متشابه بطریق سوال بپرسند و از این جهت در خراسان آن را «چیست آن » خوانند و این صنعت چون عذب و مطبوع افتد و اوصاف آن از روی معنی با مقصود مناسبتی دارد و بحشو الفاظ دراز نگردد و از تشبیهات کاذب و استعارات بعید دور بود پسندیده باشد و تشحیذ خاطررا بشاید. (المعجم فی معاییر اشعار العجم چ مدرس رضوی صص 314 - 313). رشیدالدین وطواط گوید: لغز - این صنعت همان معماست الا که این را بطریق سوال گویند و عجم این را چیستان خوانند. (حدائقالسحر):
اگر این چیستان تو بگشائی
گوی دانش ز موبدان ببری .

لبیبی .