لغت نامه دهخدا | وادی القری

موضعی است در نزدیک مدینه . (از اقرب الموارد). شهرکی است [ به عربستان ] با مردم اندر میان بیابان نهاده . (حدود العالم ). ناحیه ای است بین مدینه و شام و از توابع مدینه و دارای دهکده های بسیار است . پیغمبر اکرم به سال 7 ه' .ق. آنجا را تصرف و سپس با گرفتن جزیه صلح کرد. (از معجم البلدان ). گروهی از رجال عرب به این ناحیه منسوبند از آن جمله اند: یحیی بن ابی عبیدةبن الوادی که در حدیث ثقه بود و عمربن داودبن زاذان غلام عثمان بن عفان که معروف به عمربن الوادی المغنی و از مهندسان روزگار ولیدبن یزیدبن عبدالملک بود.
-غزوه وادی القری ; غزوه ای است که پیغمبر پس از فتح خیبر و فدک در سال 7 ه' .ق. با یهود ساکن وادی القری کرد. در امتاع الاسماع ج 1 ص 332 چنین آمده است : چون پیغمبر (ص ) از خیبر بازگشت قصد وادی القری کرد. وی شب در صهباء با صفیه بنت حی ازدواج کرد و ابوایوب انصاری شب تا سحر نگهبان حضرت بود. چون بامداد به وادی القری رسید گروهی از عرب بر وی گرد آمدند ولی یهود آنان را با نیزه پذیره شدند و مدعم غلام پیغمبر به تیر آنان کشته شد. پیغمبر لشکر خود را برای جنگ به صف آراست و سعدبن عباده ، حباب بن المنذر، سهل بن حنیف و عبادبن بشر سران یهود را به اسلام دعوت کرد، ایشان امتناع کردند و به جنگ برخاستند، 11 تن از آنان کشته شدند. این جنگ یک شبانه روز ادامه داشت سرانجام آنجا به قهر و غلبه گشوده شد و غنیمت بسیار به دست آمد. یهود ساکن تیماء از در صلح درآمدند. پیغمبردر برابر جزیه صلح را پذیرفت و آنان را بر اموال خود گماشت و آنگاه به مدینه بازگشت . در مجمل التواریخ والقصص ص 254 در این خصوص چنین آمده است : در محرم (سال هفت هجری ) غزو خیبر و گشادن حصار، و تزویج صفیه با پیغامبر بود و باز صلح کردند و با مردم فدک در صفرو زنی جهود پیغامبر را زهر داد بر بزغاله بریان کرده ... و اندر ماه ذوالحجه پیغامبر علیه السلام به عمرةالقضا رفت و حج کرد. و پیش از این غزو وادی القری بود. (مجمل التواریخ والقصص ). و در تاریخ گزیده ص 14 چنین آمده است : بعد از فتح خیبر عزیمت استخلاص فدک کرد بی جنگ و به صلح مسخر کرد... از فدک عزم وادی القری کرد و آن را محصور کرد و بعد از هفته ای مسخر گردانید. در حبیب السیر ج 1 ص 381 چنین آمده است : چون حضرت مصطفی علیه الصلوة اشرفها از صهباء کوچ فرموده به وادی القری رسید. یهود آن موضع به حمایت بعضی از مشرکان عرب قدم در میدان جنگ نهادند و اهل اسلام نیز به صف آرایی پرداختند و آنروز با آنکه یازده تن از جهودان به قتل رسیدند غلبه قطعی معلوم نشد اما صبح روز دوم ترس و وحشت زیاد به حال اهل ظلام راه یافته فرار اختیار کردند و نعمتی وافر و غنیمتی کثیر به دست سپاه اسلام افتاد. چون یهودان از فتح لشکر اسلام خبر یافتند طریق مصالحه در پیش گرفتند و جزیه قبول نمودند و حضرت مقدس نبوی صلوات اللّه و سلامه علیه قرین فتح و ظفر به مدینه طیبه شتافتند و در ذیقعده همان سال با دو هزار از مهاجر و انصار به جانب مکه معظمه توجه فرمودند. در معجم البلدان در این خصوص چنین آمده است : پیغمبر چون از کار خیبر فراغت یافت روی به وادی القری آورد و مردم آنجا را به اسلام دعوت کرد، از این کار امتناع کردند و بجنگ با وی برخاستند پیغمبر پیروزی یافت و آنجا را به قهر تصرف کرد و اموال ایشان را به غنیمت گرفت و از این جنگ به مسلمانان متاع و اثاث فراوانی رسید رسول خمس آن اموال را برداشت و نخلستانها و زمینها را برای یهود باقی گذاشت و با آنان مانند اهل خیبر رفتار کرد. فتح آنجا در جمادی الاخر سال 7 ه' .ق. صورت گرفت . و رجوع به غزوه وادی القری و عقدالفرید ج 7 ص 28، تاریخ سیستان ص 71، سفرنامه ناصرخسرو ص 49، مجمل التواریخ ص 519، نزهةالقلوب ج 3 ص 14، تاریخ اسلام ص 30 و 62 قاموس الاعلام ترکی ج 6 و نخبه الدهر دمشقی ص 67 و 214 شود.