(1050-1106 م .) پادشاه آلمان ، پسرهانری سوم ، که در سال 1056 پس از مرگ پدر، در سن 6سالگی به امپراتوری آلمان انتخاب شد. نزاع وی با گرگوار هفتم
پاپ مقدس ، بر سر ریاست کلیسا در تاریخ معروف است . این مجادله و کشمکش به اسم نزاع انوستیتور
نامیده شده و جریان آن بدین قرار است : همینکه گرگوار هفتم به مسند پاپی نشست (1073م .) سوء اداره روحانی آلمان را بهانه کرده از هانری چهارم درخواست کرد که از مداخله در امور روحانی خودداری کند. مقصود پاپ از این اقدام چهار چیز بود: 1- مقام پاپ را از تحت حمایت آلمان خارج کند. 2- تشکیلات و سنن کلیسا را به نظر خود تغییر دهد. 3- برای کلیسا استقلال تام تحصیل کند و آن را بطور کلی از مداخله غیرروحانی مصون سازد. 4-به نام مذهب و روحانیت قدرت مطلقه و حکومت سیاسی درتمام ممالک عیسوی اروپائی برقرار سازد. اما هانری که منتظر فرصت بود، محفل روحانی مرکب از وجوه روحانیان آلمان در شهر ورمز
تشکیل داد (1076) و گرگوار را از مقام پاپی خلع کرد. گرگوار هم بیکار ننشست و در عوض ، حکم تکفیر و خلع هانری چهارم را صادر کرد. باید دانست که هانری چهارم از خانواده پادشاهان فرانکنی
بود و رقابت آنها با خانواده پادشاهان ساکس و زواب
در تاریخ معروف است . در چنین وضعی ، میدان به دست دشمنان هانری افتاد. دوک ساکس و زواب که از ممالک قدیم و نیرومند آلمان بودند به حمایت پاپ برخاستند. هانری چهارم چاره ای جز تسلیم ندید و به قصد توبه و عذرخواهی از تقصیرات خود به ایتالیا رفت . معروف است که پاپ در این وقت در قصر کانوسا
متعلق به کنتس ماتیلداتوقف داشت و زمستان سخت و برف بسیار روی زمین بود. هانری چهارم سه شبانه روز پای برهنه روی برف مقابل قصرمزبور ایستاد تا نزد پاپ پذیرفته شد و توبه او مورد قبول واقع گشت . اما هانری این ذلت و خواری و اهانت را تحمل نتوانست کرد و پس از مراجعت به آلمان تدارک جنگ دید و جنگ سختی میان او و دوک ساکس و زواب در محل فلکس هاین
اتفاق افتاد که به پیروزی هانری چهارم و شکست ساکس و زواب و قتل دوک زواب انجامید. پس از آن هانری چهارم در راس لشکر فاتح به ایتالیا رفت و رم را فتح کرد و مطران راونا
را تحت عنوان کلمان سوم
به جای گرگوار هفتم به مسند پاپی نشاند. گرگوار هفتم به نورمانها که در جنوب ایتالیا بودند پناه برد و در آنجا و در میان آنها درگذشت . (1085م .) کمی پس از این تاریخ ، در آلمان و ایتالیا دو دسته قوی یکی به نام گلفی
(گلفها) که پشتیبان پاپ و دیگری به نام گیبلینی
که پشتیبان قیصر بودند تشکیل شد و بعدها محاربات خونینی میان این دو دسته در ایتالیا اتفاق افتاد. اگرچه گرگوار هفتم مرد، اما سیاست او برجای بماند. سرانجام به تحریک پاپ پاسکال دوم
، کنراد و هانری (هانری پنجم ) پسران هانری چهارم به حمایت اشراف ناراضی بر پدر شوریدند و هانری پسر دوم قیصر (هانری چهارم ) بر پدر غالب آمده او را به حبس انداخت و به استعفااز مقام سلطنت مجبورش کرد. هانری چهارم از زندان فرار کرد و در بلژیک درگذشت (1106م .). (از تاریخ عمومی قرون وسطی تالیف عبدالحسین شیبانی ج 2 صص 122-125).