لغت نامه دهخدا | عین الیقین

یکی از مراتب ثلاثه یقین (علم الیقین ، عین الیقین ، حقالیقین ) است . (یادداشت مرحوم دهخدا). کیفیت و ماهیت چیزی را به یقین دریافتن ، بعدِ دیدن آن به چشم . یقین را سه مرتبه است : یکی علم الیقین ، که دانستن امری یا چیزی باشد به کمال تیقن به کیفیت و ماهیت آن که اصلاً بوی شک در آن نباشد. دوم عین الیقین ، و آن دیدن چیزی است بچشم خود، مثلاً دیدن آتش از دور، و این به نسبت اولی اقوی است . سوم حقالیقین ، و آن داخل شدن است در آن چیز، یا خود آن چیز گردیدن یا در او محو شدن ، مثلاً داخل شدن در آتش که از دور دیده میشود وسوخته شدن در آن ، و این یقین از یقین دوم نیز اقوی است . و بعضی چنین مثال آورده اند که چنانچه شخصی میداند که خوردن زهر میکشد این علم الیقین است و اگر دید که روبروی او کسی زهر خورد و بمرد این عین الیقین است و اگر خود بخورد و در نزع افتد، این حقالیقین است . (آنندراج ) (غیاث اللغات ). و رجوع به علم الیقین (ذیل علم ) شود: ثم لترونها عین الیقین (قرآن 102/7); سپس هرآینه خواهید دید آن را به مشاهده یقین .
دانم یقین که او را در دل گمان نمانْد
کاندر جهان کمالش عین الیقین شده ست .

مسعودسعد.