متن
ترجمه آیتی
ترجمه شهیدی
ترجمه معادیخواه
تفسیر منهاج البرائه خویی
تفسیر ابن ابی الحدید
تفسیر ابن میثم
359 امام ( ع ) فرمود :
اَلْبُخْلُ جَامِعٌ لِمَسَاوِئِ اَلْعُيُوبِ وَ هُوَ زِمَامٌ يُقَادُ بِهِ إِلَى كُلِّ سُوءٍ
[ 93 ] سوره اعراف ( 7 ) آيه ( 99 ) يعنى : از كيفر خدا ايمن نيستند مگر مردم زيانكار
[ 94 ] سوره يوسف ( 12 ) آيه ( 87 ) يعنى : از رحمت خدا نااميد نشوند مگر گروه كافران
[ 730 ]
« بخل جامع همه بديها و زشتيهاست و آن افسارى است كه بدان وسيله به سمت هر بدى كشانده مىشوند . » بخل صفت ناپسند كوتاهى از فضيلت بخشندگى است و لازمه آن نادانى است زيرا شخص بخيل نمىداند كه مال را در كجا بايد مصرف كند و نيز مستلزم تبهكارى است زيرا او درخواستههاى خود و دلبستگى فراوانش به دنيا افراط كرده است و نيز موجب ترس است چون كسى كه در مال خود بخل بورزد ،
نسبت به جان خويش بخيلتر خواهد بود ، و اين باعث تن به ظلم دادن و ستم كردن است ، به جهت كوتاهى وى از فضيلت عدل و ميانه روى در مال خود . و همين طور باعث حرص ، حسد ، آزمندى و دون همّتى و دروغ ، و مكر و خيانت و قطع رحم و رعايت نكردن برابرى و مواسات است . بىتوجهى و كوتاهى نسبت به فضيلتى از فضايل از پيامدهاى بخل و از ملحقات آن است يعنى از معايب زشتى است كه امام ( ع ) بخل را جامع همه زشتيها دانسته است ، و بخل است كه انسان را به سمت تمام آن بديها مىكشاند . كلمه « زمام » را به اعتبار اينكه چون افسارى به سمت اين بديها رهبرى مىكند و مىكشاند ، استعاره آورده است .