متن
ترجمه آیتی
ترجمه شهیدی
ترجمه معادیخواه
تفسیر منهاج البرائه خویی
تفسیر ابن ابی الحدید
تفسیر ابن میثم
94 جامه كهنه وصلهدارى را بر تن امام ( ع ) ديدند ، در اين باره با حضرت گفتگو كردند ، حضرت فرمود :
يَخْشَعُ لَهُ اَلْقَلْبُ وَ تَذِلُّ بِهِ اَلنَّفْسُ وَ يَقْتَدِي بِهِ اَلْمُؤْمِنُونَ « با آن ، دل ، فروتن و نفس آرام مىگردد و مؤمنان از آن سرمشق مىگيرند » . امام ( ع ) در مورد پوشيدن آن لباس كهنه سه مطلب را بيان داشته است :
فروتنى دل و رام شدن نفس امّاره و به وسيله فقر درهم شكستن نفس . و ذلّت نفس همان درهم شكستن نفس امّاره است و پيروى مؤمنان هم به همان دو منظور اوّل است .
95 امام ( ع ) فرمود :
إِنَّ اَلدُّنْيَا وَ اَلْآخِرَةَ عَدُوَّانِ مُتَفَاوِتَانِ وَ سَبِيلاَنِ مُخْتَلِفَانِ فَمَنْ أَحَبَّ اَلدُّنْيَا وَ تَوَلاَّهَا أَبْغَضَ اَلْآخِرَةَ وَ عَادَاهَا وَ هُمَا بِمَنْزِلَةِ اَلْمَشْرِقِ وَ اَلْمَغْرِبِ وَ مَاشٍ بَيْنَهُمَا كُلَّمَا قَرُبَ مِنْ وَاحِدٍ بَعُدَ مِنَ اَلْآخَرِ وَ هُمَا بَعْدُ ضَرَّتَانِ « دنيا و آخرت دو دشمن ناسازگارند ، و دو راه مخالفند ، بنابر اين كسى كه دوستدار دنيا باشد و به آن دل ببندد ، با آخرت دشمن و با آن در ستيز است ، و آن
[ 496 ]
دو مانند مشرق و مغربند ، كسى كه ما بين آنها راه مىرود هر چه به يكى نزديك شود از ديگرى دور مىشود ، و آن دو ، پس از اين اختلافها به دو زن هوو مىمانند . » كلمه : ( العدوّ ) دشمن را از جهت فاصلهاى كه ما بين دنيا و آخرت وجود دارد براى آنها استعاره آورده است ، و امّا اين كه دنيا و آخرت دو راه مخالفند ،
واضح و روشن است . و لازمه وجود دشمنى و اختلاف بين دنيا و آخرت آن است كه دوستدار يكى از آنها دشمن ديگرى باشد .
آنگاه امام ( ع ) دنيا و آخرت را به مشرق و مغرب تشبيه كرده است ، وجه شبه مباينت آنها و اختلاف جهت آنهاست ، و طالب دنيا را به كسى تشبيه كرده كه ما بين مشرق و مغرب در حركت است ، وجه شبه عبارت : كلما قرب . . . است زيرا طالب دنيا به هر مقدار در طلب دنيا همّت گمارد به همان نسبت از آخرت غافل مىماند و از آن دور مىافتد ، و هر چه در كسب دنيا بيشتر بينديشد ، غفلت و دورىاش از آخرت افزون مىگردد و بالعكس ، همانند رهروى كه به يكى از دو جهت مشرق و مغرب حركت مىكند . و پس از آن ، دنيا و آخرت را به دو هوو تشبيه كرده است وجه شبه نيز اين است كه هر چه به يكى از هووها نزديك شود ،
همچون مرد دو زنه از زن ديگر دور مىگردد .