نهج البلاغه |

متن ترجمه آیتی ترجمه شهیدی ترجمه معادیخواه تفسیر منهاج البرائه خویی تفسیر ابن ابی الحدید تفسیر ابن میثم
42 امام ( ع ) فرمود : اِحْذَرُوا صَوْلَةَ اَلْكَرِيمِ إِذَا جَاعَ وَ اَللَّئِيمِ إِذَا شَبِعَ « از حمله كريم آنگاه كه گرسنه شود و همچنين از حمله فرومايه هنگامى كه سير باشد بترسيد » . مقصود امام ( ع ) از كريم شخص بلند طبع و والاهمّت است ، گرسنگى وى كنايه از نياز مبرم اوست . توضيح آن كه نياز مبرم در وقت بى‏اعتنايى مردم [ 455 ] به وى باعث جوشش غيرت و خشم او مى‏شود و خود را به وادار به يافتن كار مهمترى مى‏كند تا بدان وسيله بر آن مردم دست يابد و بر آنان مسلّط گردد ، تا ايشان را درهم شكند و مجازاتشان كند . مانند اين كه زمام حكومت را به دست بگيرد و يا چيزى نظير آن ، از اين‏رو لازم است با توجّه به او و نيازهايش به گرفتارى و رفع نيازمندى‏اش از حمله وى حذر كرد و از آن دورى جست . مقصود از سيرى شخص فرومايه توانگرى و بى‏نيازى اوست و آن نيز باعث استمرار وى در فرومايگى است كه اقتضاى طبع اوست ، و سير بودنش باعث تأكيد اين ويژگى است ، امّا گرسنگى او چه بسا كه باعث دگرگونى خلق و خوى او شود و براى هدف خاصى از فرومايگى دست بردارد . دوام پستى فرومايگان سير برخاسته از طبع پست آنهاست و باعث آزردن زيردستان و مردمى است كه به آنان نيازمندند ، بنابر اين بايد از حمله آنان بيمناك بود و در صورت امكان موجبات سيرى ايشان را از بين برد .