جستجو
1) وَالصَّافَّاتِ صَفًّا
قسم به صف زدگان (چون فوج فرشتگان یا نماز گزاران یا سپاه اهل ایمان) که صف آرایی کرده‌اند.
I CALL TO witness those who stand arrayed in rows,
2) فَالزَّاجِرَاتِ زَجْرًا
قسم به منع و زجر کنندگان (از عمل معصیت کاران، یا رانندگان ابر و باران).
And those who restrain by reprimanding,
3) فَالتَّالِيَاتِ ذِكْرًا
قسم به تلاوت کنندگان ذکر (همه کتب آسمانی یا آیات قرآن).
And those who recite the Reminder,
4) إِنَّ إِلَٰهَكُمْ لَوَاحِدٌ
که محققا خدای شما یکی است.
Verily your God is One,
5) رَبُّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا وَرَبُّ الْمَشَارِقِ
همان خدای یکتا که آفریننده آسمانها و زمین است و هر چه بین آنهاست و آفریننده مشرق‌ها (و مغرب‌ها) است.
The Lord of the heavens and the earth and all that lies between them, and the Lord of the Easts.
6) إِنَّا زَيَّنَّا السَّمَاءَ الدُّنْيَا بِزِينَةٍ الْكَوَاكِبِ
ما نزدیکترین آسمان را به زیور انجم بیاراستیم.
He decked the nearest heavens with ornaments of stars,
7) وَحِفْظًا مِنْ كُلِّ شَيْطَانٍ مَارِدٍ
و (به شهاب آن انجم) از تسلط هر شیطان سرکش گمراه محفوظ داشتیم.
Protecting them against every wayward devil,
8) لَا يَسَّمَّعُونَ إِلَى الْمَلَإِ الْأَعْلَىٰ وَيُقْذَفُونَ مِنْ كُلِّ جَانِبٍ
تا شیاطین هیچ از وحی و سخنان فرشتگان عالم بالا نشنوند و از هر طرف به قهر رانده شوند.
So that they are not able to listen to the angels of higher (echelons), and are pelted from all sides
9) دُحُورًا ۖ وَلَهُمْ عَذَابٌ وَاصِبٌ
هم به قهر برانندشان و هم به عذاب دائم (قیامت) گرفتار شوند.
And kept far away. There is perpetual punishment for them,
10) إِلَّا مَنْ خَطِفَ الْخَطْفَةَ فَأَتْبَعَهُ شِهَابٌ ثَاقِبٌ
جز آنکه کسی (از شیاطین چون خواهد از عالم بالا) خبری برباید هم او را تیر شهاب فروزان تعقیب کند.
Except those who eavesdrop and are pursued by a shooting flame.
11) فَاسْتَفْتِهِمْ أَهُمْ أَشَدُّ خَلْقًا أَمْ مَنْ خَلَقْنَا ۚ إِنَّا خَلَقْنَاهُمْ مِنْ طِينٍ لَازِبٍ
از این منکران قیامت بپرس که آیا خلقت آنها سخت‌تر است یا موجودات (با عظمت) دیگر که ما خلق کرده‌ایم؟ و ما اینان را در اول از گل چسبنده بیافریدیم.
So ask them if they are more difficult to create, or the rest We have created? Indeed (man) We created from fermented clay.
12) بَلْ عَجِبْتَ وَيَسْخَرُونَ
بلکه تو (از انکار منکران) تعجب کردی و آنها هم به تمسخر پرداختند.
Yet while you are filled with wonder, they just scoff;
13) وَإِذَا ذُكِّرُوا لَا يَذْكُرُونَ
و هر گاه به آنها پند و اندرز دهند هیچ متذکر نمی‌شوند.
And when they are warned they pay no heed.
14) وَإِذَا رَأَوْا آيَةً يَسْتَسْخِرُونَ
و چون آیت و معجزی مشاهده کنند باز هم به فسوس و مسخره پردازند.
When they see a sign, they laugh at it,
15) وَقَالُوا إِنْ هَٰذَا إِلَّا سِحْرٌ مُبِينٌ
و گویند: این خود پیداست که سحری بیش نیست.
And say: "This is only magic.
16) أَإِذَا مِتْنَا وَكُنَّا تُرَابًا وَعِظَامًا أَإِنَّا لَمَبْعُوثُونَ
(و با تعجب و انکار گویند) آیا چون ما مردیم و خاک و استخوان پوسیده شدیم باز زنده و برانگیخته می‌شویم؟
When we are dead and turned to dust and bones, how can we be raised again,
17) أَوَآبَاؤُنَا الْأَوَّلُونَ
یا پدران گذشته ما زنده می‌شوند؟!
And our fathers too?"
18) قُلْ نَعَمْ وَأَنْتُمْ دَاخِرُونَ
بگو: آری شما (و هم پدرانتان) خوار و ذلیل به محشر مبعوث خواهید شد.
You say: "Yes; and you will be lowly made."
19) فَإِنَّمَا هِيَ زَجْرَةٌ وَاحِدَةٌ فَإِذَا هُمْ يَنْظُرُونَ
تنها به یک صیحه (اسرافیل) است که ناگاه همه (زنده شده و از قبرها بر خیزند و عرصه قیامت را) بنگرند.
There will only be a single jerk, and they will gape,
20) وَقَالُوا يَا وَيْلَنَا هَٰذَا يَوْمُ الدِّينِ
و گویند: ای وای بر ما، این است روز جزای اعمال.
And say: "Ah woe! This is the Day of Reckoning."
21) هَٰذَا يَوْمُ الْفَصْلِ الَّذِي كُنْتُمْ بِهِ تُكَذِّبُونَ
این است روز حکم (بر نیک و بد) که شما تکذیب آن می‌کردید.
"(Yes,) this is the Day of Judgement you had called a lie."
22) ۞ احْشُرُوا الَّذِينَ ظَلَمُوا وَأَزْوَاجَهُمْ وَمَا كَانُوا يَعْبُدُونَ
(و خطاب شود که) اینک ستمکاران را حاضر کنید با همسران (یا پیروان) و آنچه معبود ایشان بود،
Gather all the wicked together and their comrades, and those they had worshipped
23) مِنْ دُونِ اللَّهِ فَاهْدُوهُمْ إِلَىٰ صِرَاطِ الْجَحِيمِ
که به جز خدا می‌پرستیدند، و همه را به راه دوزخ راه نمایید.
Other than God," (the angels will be told), "then show them the way to Hell,
24) وَقِفُوهُمْ ۖ إِنَّهُمْ مَسْئُولُونَ
و (در موقف حساب) نگاهشان دارید که در کارشان سخت مسئولند.
And detain them, for they will be questioned."
25) مَا لَكُمْ لَا تَنَاصَرُونَ
(به آنان خطاب شود که) چرا شما (در دفع عذاب) به یکدیگر نصرت نمی‌کنید؟
"What is the matter with you that you do not help each other?"
26) بَلْ هُمُ الْيَوْمَ مُسْتَسْلِمُونَ
بلکه در این روز آنها همه سخت تسلیم و ذلیلند.
They will submit to questioning then,
27) وَأَقْبَلَ بَعْضُهُمْ عَلَىٰ بَعْضٍ يَتَسَاءَلُونَ
و در آن هنگامه برخی از آنان به بعضی دیگر رو نموده (یعنی مرئوسین با رؤسا) سؤال و جواب کنند.
And some of them will confront the others,
28) قَالُوا إِنَّكُمْ كُنْتُمْ تَأْتُونَنَا عَنِ الْيَمِينِ
گویند: شما بودید که از سمت راست (و چپ برای فریب) ما می‌آمدید.
Saying: "It were you who imposed yourselves upon us."
29) قَالُوا بَلْ لَمْ تَكُونُوا مُؤْمِنِينَ
آنها جواب دهند (که به ما مربوط نیست) بلکه شما خود ایمان نیاوردید.
They will say: "No, you were the ones who would not believe.
30) وَمَا كَانَ لَنَا عَلَيْكُمْ مِنْ سُلْطَانٍ ۖ بَلْ كُنْتُمْ قَوْمًا طَاغِينَ
و ما بر شما تسلط و حجتی نداشتیم بلکه شما خودتان طاغی و سرکش مردمی بودید.
We had no power over you. In fact, you were a people rebellious.
31) فَحَقَّ عَلَيْنَا قَوْلُ رَبِّنَا ۖ إِنَّا لَذَائِقُونَ
پس امروز بر همه ما وعده (انتقام) خدایمان حتمی است، و البته عذاب را خواهیم چشید.
The sentence of our Lord has come true for us. We have certainly to taste (the punishment),
32) فَأَغْوَيْنَاكُمْ إِنَّا كُنَّا غَاوِينَ
و ما شما را بدین سبب گمراه کردیم که خود گمراه بودیم.
For we had led you astray. In fact we ourselves were astray."
33) فَإِنَّهُمْ يَوْمَئِذٍ فِي الْعَذَابِ مُشْتَرِكُونَ
و در آن روز آنها همه در عذاب مشترکند.
So, they will become partners in punishment.
34) إِنَّا كَذَٰلِكَ نَفْعَلُ بِالْمُجْرِمِينَ
ما چنین از بد کاران انتقام می‌کشیم.
That is how We deal with sinners.
35) إِنَّهُمْ كَانُوا إِذَا قِيلَ لَهُمْ لَا إِلَٰهَ إِلَّا اللَّهُ يَسْتَكْبِرُونَ
آنها بودند که چون لا اله الاّ اللّه (کلمه توحید) به ایشان گفته می‌شد (از قبول آن) سرکشی می‌کردند.
They were those who, when it was said to them, "There is no god but God," behaved with insolence,
36) وَيَقُولُونَ أَئِنَّا لَتَارِكُو آلِهَتِنَا لِشَاعِرٍ مَجْنُونٍ
و می‌گفتند: آیا ما به خاطر شاعر دیوانه‌ای دست از خدایان خود برداریم؟!
And said: "Should we abandon our gods for the sake of an insane poet?"
37) بَلْ جَاءَ بِالْحَقِّ وَصَدَّقَ الْمُرْسَلِينَ
(چنین نیست که آنها پنداشتند) بلکه (محمّد صلی الله علیه و آله پیغمبر بزرگی است که برای تعلیم و هدایت خلق عالم) با برهان روشن حق آمد و (حجت و معجزاتش) صدق پیغمبران پیشین را نیز اثبات کرد.
Not in the least. He has brought the truth and confirmed the other messengers.
38) إِنَّكُمْ لَذَائِقُو الْعَذَابِ الْأَلِيمِ
شما (که او را تکذیب کردید امروز) عذاب سخت و دردناک خواهید چشید.
You will indeed taste a painful punishment,
39) وَمَا تُجْزَوْنَ إِلَّا مَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ
و جز به کردارتان مجازات نمی‌شوید.
And be rewarded but only for what you had done,
40) إِلَّا عِبَادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِينَ
(امروز همه مسئولند) جز بندگان پاک برگزیده خدا.
Except the chosen creatures of God,
41) أُولَٰئِكَ لَهُمْ رِزْقٌ مَعْلُومٌ
آنان را (در بهشت ابد) روزی جسمانی و روحانی (بی حساب) معیّن است.
Whose provision is predetermined --
42) فَوَاكِهُ ۖ وَهُمْ مُكْرَمُونَ
میوه‌های گوناگون بهشتی، و هم آنها (در آن عالم جاودانی) بزرگوار و محترمند.
Fruits of every kind, and they will be honoured
43) فِي جَنَّاتِ النَّعِيمِ
در آن بهشت پر نعمت متنعّمند.
In gardens of delight,
44) عَلَىٰ سُرُرٍ مُتَقَابِلِينَ
بر تختهای عالی رو به روی یکدیگر نشسته‌اند.
(Sitting) on couches, face to face,
45) يُطَافُ عَلَيْهِمْ بِكَأْسٍ مِنْ مَعِينٍ
(حور و غلمان) با جام شراب طهور بر آنان دور می‌زنند.
With cups from a flowing stream being passed around,
46) بَيْضَاءَ لَذَّةٍ لِلشَّارِبِينَ
شرابی سپید و روشن که آشامندگان لذت کامل برند.
Clear, delicious to drink,
47) لَا فِيهَا غَوْلٌ وَلَا هُمْ عَنْهَا يُنْزَفُونَ
نه در آن می‌خمار و دردسری و نه مستی و مدهوشی است.
Neither dulling the senses nor intoxicating,
48) وَعِنْدَهُمْ قَاصِرَاتُ الطَّرْفِ عِينٌ
و در بزم حضورشان حوران زیبا چشمی است که (جز به شوهر خود) به هیچ کس ننگرند.
And with them maidens of modest look and large lustrous eyes,
49) كَأَنَّهُنَّ بَيْضٌ مَكْنُونٌ
گویی آن حوران (در سفیدی و لطافت) بیضه مکنونند [یعنی تخم شتر مرغ که بسیار خوشرنگ است و شتر مرغ آن را با پر خویش می‌پوشاند تا غبار بر آن ننشیند. (م)].
Like sheltered eggs in a nest.
50) فَأَقْبَلَ بَعْضُهُمْ عَلَىٰ بَعْضٍ يَتَسَاءَلُونَ
در آنجا مؤمنان بعضی با بعضی به صحبت روی کنند.
Then one turned to the other in an enquiry.
51) قَالَ قَائِلٌ مِنْهُمْ إِنِّي كَانَ لِي قَرِينٌ
یکی از آنها گوید: (ای رفیقان بهشتی) مرا (در دنیا) همنشینی (کافر) بود.
Said one of the speakers: "I had a friend
52) يَقُولُ أَإِنَّكَ لَمِنَ الْمُصَدِّقِينَ
که با من می‌گفت: آیا تو (وعده‌های بهشت و قیامت را) باور می‌کنی؟
Who used to say: 'Are you one of those who can testify to the truth?
53) أَإِذَا مِتْنَا وَكُنَّا تُرَابًا وَعِظَامًا أَإِنَّا لَمَدِينُونَ
آیا چون مردیم و استخوان ما خاک راه شد باز (زنده شویم و) پاداش و کیفری یابیم؟
(Do you think) we would be paid back our due when we are dead and reduced to dust and bones?'
54) قَالَ هَلْ أَنْتُمْ مُطَّلِعُونَ
باز (این گوینده بهشتی به رفیقان) گوید: آیا می‌خواهید نظر کنید (و آن رفیق کافر را اینک در دوزخ بنگرید).
He said: 'Will you look down?'
55) فَاطَّلَعَ فَرَآهُ فِي سَوَاءِ الْجَحِيمِ
آن گاه خود بنگرد و او را در میان دوزخ (معذّب) بیند.
He looked down and saw (his friend) in the midst of Hell.
56) قَالَ تَاللَّهِ إِنْ كِدْتَ لَتُرْدِينِ
به او گوید: قسم به خدا که نزدیک بود مرا (همچون خود) هلاک گردانی.
'By God', he said, 'you had almost ruined me.
57) وَلَوْلَا نِعْمَةُ رَبِّي لَكُنْتُ مِنَ الْمُحْضَرِينَ
و اگر نعمت و لطف خدای من (نگهدار) نبود من هم به دوزخ (نزد تو) از حاضر شدگان بودم.
Had it not been for the grace of my Lord I too would have been there (in Hell).
58) أَفَمَا نَحْنُ بِمَيِّتِينَ
(و از خوشحالی گوید) آیا دیگر ما را مرگی نخواهد بود؟
(Another will say:)"Is it true, we are not going to die
59) إِلَّا مَوْتَتَنَا الْأُولَىٰ وَمَا نَحْنُ بِمُعَذَّبِينَ
جز همان مرگ اول (که در دنیا مردیم) و دیگر هیچ رنج و عذابی بر ما نخواهد بود؟
Other than our first death, and we shall not be punished?
60) إِنَّ هَٰذَا لَهُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ
این است همان سعادت و رستگاری بزرگ.
This will indeed be great happiness.
61) لِمِثْلِ هَٰذَا فَلْيَعْمَلِ الْعَامِلُونَ
آنان که سعی و عملی می‌کنند باید بر مثل این (بهشت جاودانی) کنند (نه بر دنیای دو روزه فانی).
For this the toilers should strive."
62) أَذَٰلِكَ خَيْرٌ نُزُلًا أَمْ شَجَرَةُ الزَّقُّومِ
آیا این پذیرایی (و مقام عالی) بهتر است یا درخت زقّوم جهنم؟
Is this better or the tree of Zaqqum
63) إِنَّا جَعَلْنَاهَا فِتْنَةً لِلظَّالِمِينَ
که آن درخت را ما بلای جان ستمکاران عالم گردانیدیم.
Which We have reserved as punishment for evil-doers?
64) إِنَّهَا شَجَرَةٌ تَخْرُجُ فِي أَصْلِ الْجَحِيمِ
آن زقوم به حقیقت درختی است که از بن دوزخ برآید.
It is a tree that grows at the bottom of Hell.
65) طَلْعُهَا كَأَنَّهُ رُءُوسُ الشَّيَاطِينِ
میوه‌اش (در خباثت) گویی سرهای شیاطین است.
Its spathes are like the prickly pear.
66) فَإِنَّهُمْ لَآكِلُونَ مِنْهَا فَمَالِئُونَ مِنْهَا الْبُطُونَ
اهل دوزخ از آن درخت (خباثت) آن طور می‌خورند که شکمها پر می‌سازند.
They will eat and fill their bellies with it,
67) ثُمَّ إِنَّ لَهُمْ عَلَيْهَا لَشَوْبًا مِنْ حَمِيمٍ
پس از خوردن زقّوم دوزخ بر آنها آمیزه‌ای از شراب سوزان خواهد بود.
Washing it down with boiling water.
68) ثُمَّ إِنَّ مَرْجِعَهُمْ لَإِلَى الْجَحِيمِ
و باز هم رجوعشان به سوی (عذاب دایم) جهنّم است.
Then to Hell they will surely be returned.
69) إِنَّهُمْ أَلْفَوْا آبَاءَهُمْ ضَالِّينَ
چرا که آنها پدرانشان را در ضلالت و گمراهی یافتند.
They had found their fathers astray,
70) فَهُمْ عَلَىٰ آثَارِهِمْ يُهْرَعُونَ
و باز از پی آنها شتابان می‌رفتند.
Yet they hasten to follow in their footsteps.
71) وَلَقَدْ ضَلَّ قَبْلَهُمْ أَكْثَرُ الْأَوَّلِينَ
و قبل از اینان بیشتر پیشینیان هم سخت گمراه بودند.
So had many an earlier people gone astray,
72) وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا فِيهِمْ مُنْذِرِينَ
و ما رسولانی برای بیم و پند بر آنها فرستادیم.
And We had sent admonishers to them.
73) فَانْظُرْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُنْذَرِينَ
(همه را تکذیب کردند) پس بنگر تا عاقبت کار آن امتهای بیم داده شده (گمراه) به چه (سختی و هلاکت) انجامید.
Look, then how was the end of those who had been warned,
74) إِلَّا عِبَادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِينَ
جز بندگان پاک برگزیده خدا (همه هلاک شدند).
Other than the chosen creatures of God.
75) وَلَقَدْ نَادَانَا نُوحٌ فَلَنِعْمَ الْمُجِيبُونَ
و همانا نوح ما را (بر یاری خود) ندا کرد و ما او را چه نیکو اجابت کردیم.
Noah had verily called to Us. And how gracious was He who answered (him).
76) وَنَجَّيْنَاهُ وَأَهْلَهُ مِنَ الْكَرْبِ الْعَظِيمِ
و او را با اهل بیتش (و پیروانش) همه را از اندوه و بلای بزرگ (هلاکت غرق) نجات دادیم.
We saved him and his family from the great affliction,
77) وَجَعَلْنَا ذُرِّيَّتَهُ هُمُ الْبَاقِينَ
و نژاد و اولاد او را روی زمین باقی داشتیم.
And made his progeny survive,
78) وَتَرَكْنَا عَلَيْهِ فِي الْآخِرِينَ
و در میان آیندگان نام نیکویش بگذاشتیم.
And left (his name) for posterity.
79) سَلَامٌ عَلَىٰ نُوحٍ فِي الْعَالَمِينَ
سلام و تحیّت بر نوح (خدا پرست) در میان عالمیان باد.
Peace on Noah among all men.
80) إِنَّا كَذَٰلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ
ما نیکوکاران را چنین پاداش می‌دهیم.
That is how We reward those who do good.
81) إِنَّهُ مِنْ عِبَادِنَا الْمُؤْمِنِينَ
که او به حقیقت از بندگان با ایمان ما بود.
Surely he was among Our faithful creatures.
82) ثُمَّ أَغْرَقْنَا الْآخَرِينَ
آن گاه دیگران را همه غرق دریای هلاک گردانیدیم.
Afterwards We drowned the others.
83) ۞ وَإِنَّ مِنْ شِيعَتِهِ لَإِبْرَاهِيمَ
و از پیروان نوح (در دعوت به توحید و خدا پرستی) به حقیقت ابراهیم (خلیل) بود.
And Abraham indeed was of his inducement,
84) إِذْ جَاءَ رَبَّهُ بِقَلْبٍ سَلِيمٍ
که با قلبی پاک و سالم (از شرک) به سوی پروردگار خویش آمد.
When he came to his Lord with a heart compliant,
85) إِذْ قَالَ لِأَبِيهِ وَقَوْمِهِ مَاذَا تَعْبُدُونَ
هنگامی که با پدر (یعنی عموی) خود و قومش گفت: شما به پرستش چه مشغولید؟
When he said to his father and his people: "What is this you worship?
86) أَئِفْكًا آلِهَةً دُونَ اللَّهِ تُرِيدُونَ
آیا رواست که به دروغ خدایانی به جای خدای یکتا بر می‌گزینید؟
Why do you solicit false gods instead of God?
87) فَمَا ظَنُّكُمْ بِرَبِّ الْعَالَمِينَ
پس در این صورت به خدای جهانیان چه گمان می‌برید (و از قهر و انتقام خدا چگونه نمی‌ترسید).
What do you imagine the Lord of the worlds to be?"
88) فَنَظَرَ نَظْرَةً فِي النُّجُومِ
آن گاه (ابراهیم تدبیری اندیشید و) به ستارگان آسمان نگاهی کرد.
Then he looked up at the stars (they worshipped),
89) فَقَالَ إِنِّي سَقِيمٌ
و با قومش گفت که من بیمارم (و نتوانم به جشن عید بتان آیم).
And said: "I am sick (of what you worship)!"
90) فَتَوَلَّوْا عَنْهُ مُدْبِرِينَ
قوم از او دست کشیده برگشتند (و از بتخانه در پی نشاط عید به باغ و صحرا شتافتند).
But they turned their backs on him and went away.
91) فَرَاغَ إِلَىٰ آلِهَتِهِمْ فَقَالَ أَلَا تَأْكُلُونَ
ابراهیم (که بتخانه را خلوت یافت) قصد بتهای آنان کرد و گفت: آیا شما غذا نمی‌خورید؟
Then he turned towards their gods and said: "Why do you not eat (of these offerings)?
92) مَا لَكُمْ لَا تَنْطِقُونَ
چرا سخن نمی‌گویید؟ (شما چه خدایان بی‌اثر باطلی هستید!)
What is wrong with you that you do not speak?"
93) فَرَاغَ عَلَيْهِمْ ضَرْبًا بِالْيَمِينِ
و محکم (با تبر) بر بتان زد (و جز بت بزرگ همه را درهم شکست).
Then he started striking them down with his right hand.
94) فَأَقْبَلُوا إِلَيْهِ يَزِفُّونَ
قوم (آگه شدند و) با شتاب (از پی انتقام) به سوی او آمدند.
So the people descended upon him.
95) قَالَ أَتَعْبُدُونَ مَا تَنْحِتُونَ
ابراهیم گفت: آیا رواست که شما چیزی به دست خود بتراشید و آن را پرستش کنید؟
"Why do you worship these you carve yourselves," he asked,
96) وَاللَّهُ خَلَقَكُمْ وَمَا تَعْمَلُونَ
در صورتی که شما و آنچه (از بتان) می‌سازید همه را خدا آفریده.
"When God has created you and what you make?"
97) قَالُوا ابْنُوا لَهُ بُنْيَانًا فَأَلْقُوهُ فِي الْجَحِيمِ
(قوم حجت و برهانش نشنیدند و) گفتند: باید بر او آتشخانه‌ای بسازید و او را در آتش افکنید.
"Build a pyre for him and throw him into the raging fire."
98) فَأَرَادُوا بِهِ كَيْدًا فَجَعَلْنَاهُمُ الْأَسْفَلِينَ
نمرودیان قصد مکر و ستمش کردند ما هم آنان را خوار و نابود ساختیم (و آتش را بر او گلستان کردیم).
So they contrived a plot against him, but We made them abject.
99) وَقَالَ إِنِّي ذَاهِبٌ إِلَىٰ رَبِّي سَيَهْدِينِ
و ابراهیم (پس از نجات از بیداد نمرودیان به قومش) گفت: من (با کمال اخلاص) به سوی خدای خود می‌روم که البته هدایتم خواهد فرمود.
And he said: "I am going away to my Lord who will show me the way.
100) رَبِّ هَبْ لِي مِنَ الصَّالِحِينَ
بار الها، مرا فرزند صالحی که از بندگان شایسته تو باشد عطا فرما.
(And he prayed:) "O Lord, grant me a righteous son."
101) فَبَشَّرْنَاهُ بِغُلَامٍ حَلِيمٍ
پس مژده پسر بردباری به او دادیم.
So We gave him the good news of a clement son.
102) فَلَمَّا بَلَغَ مَعَهُ السَّعْيَ قَالَ يَا بُنَيَّ إِنِّي أَرَىٰ فِي الْمَنَامِ أَنِّي أَذْبَحُكَ فَانْظُرْ مَاذَا تَرَىٰ ۚ قَالَ يَا أَبَتِ افْعَلْ مَا تُؤْمَرُ ۖ سَتَجِدُنِي إِنْ شَاءَ اللَّهُ مِنَ الصَّابِرِينَ
آن گاه که (آن پسر رشد یافت و) با او به سعی و عمل شتافت (یا در جهد و عبادت یا در سعی صفا و مروه با پدر همراه شد) ابراهیم گفت: ای فرزند عزیزم، من در عالم خواب چنین می‌بینم که تو را قربانی (راه خدا) می‌کنم، در این واقعه تو را چه نظری است؟ جواب داد: ای پدر، هر چه مأموری انجام ده که ان شاء اللّه مرا از بندگان با صبر و شکیبا خواهی یافت.
When he was old enough to go about with him, he said: "O my son, I dreamt that I was sacrificing you. Consider, what you think?" He replied: "Father, do as you are commanded. If God pleases you will find me firm."
103) فَلَمَّا أَسْلَمَا وَتَلَّهُ لِلْجَبِينِ
پس چون هر دو تسلیم امر حق گشتند و او را (برای کشتن) به روی در افکند.
When they submitted to the will of God, and (Abraham) laid (his son) down prostrate on his temple,
104) وَنَادَيْنَاهُ أَنْ يَا إِبْرَاهِيمُ
و ما در آن حال (که کارد به گلویش کشید) خطاب کردیم که ای ابراهیم،
We called out: "O Abraham,
105) قَدْ صَدَّقْتَ الرُّؤْيَا ۚ إِنَّا كَذَٰلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ
تو مأموریت عالم رؤیا را انجام دادی (کارد را از گلویش بردار). ما نیکو کاران را چنین نیکو پاداش می‌دهیم.
You have fulfilled your dream." Thus do We reward the good.
106) إِنَّ هَٰذَا لَهُوَ الْبَلَاءُ الْمُبِينُ
این ابتلا همان امتحانی است که (حقیقت حال اهل ایمان را) روشن می‌کند (که در راه خدا از هر چیز می‌گذرند).
That was indeed a trying test.
107) وَفَدَيْنَاهُ بِذِبْحٍ عَظِيمٍ
و بر او (گوسفندی فرستاده و) ذبح بزرگی فدا ساختیم.
So We ransomed him for a great sacrifice,
108) وَتَرَكْنَا عَلَيْهِ فِي الْآخِرِينَ
و ثنای او را در میان آیندگان وا گذاردیم.
And left (his hallowed memory) for posterity.
109) سَلَامٌ عَلَىٰ إِبْرَاهِيمَ
سلام و تحیّت خدا بر ابراهیم باد.
Peace be on Abraham.
110) كَذَٰلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ
ما نیکوان را این چنین پاداش نیکو می‌دهیم.
That is how We reward those who do good.
111) إِنَّهُ مِنْ عِبَادِنَا الْمُؤْمِنِينَ
زیرا او از بندگان با ایمان ما بود.
He is truly among Our faithful creatures.
112) وَبَشَّرْنَاهُ بِإِسْحَاقَ نَبِيًّا مِنَ الصَّالِحِينَ
و باز مژده فرزندش اسحاق را که پیغمبری از شایستگان است به او دادیم.
So We gave him the good news of Isaac, apostle, who is among the righteous.
113) وَبَارَكْنَا عَلَيْهِ وَعَلَىٰ إِسْحَاقَ ۚ وَمِنْ ذُرِّيَّتِهِمَا مُحْسِنٌ وَظَالِمٌ لِنَفْسِهِ مُبِينٌ
و بر ابراهیم و اسحاق برکت و خیر بسیار عطا کردیم، و از فرزندانشان برخی صالح و نیکوکار و برخی دانسته و آشکار به نفس خود ستمکار شدند.
And We blessed him and Isaac. Among their descendants are some who do good, but some who wrong themselves.
114) وَلَقَدْ مَنَنَّا عَلَىٰ مُوسَىٰ وَهَارُونَ
و همانا ما بر موسی و هارون منّت گذاردیم.
We were indeed gracious to Moses and Aaron,
115) وَنَجَّيْنَاهُمَا وَقَوْمَهُمَا مِنَ الْكَرْبِ الْعَظِيمِ
و هر دو را با قومشان از بلای بزرگ (فرعونیان) نجات دادیم.
And saved them and their people from great distress,
116) وَنَصَرْنَاهُمْ فَكَانُوا هُمُ الْغَالِبِينَ
و آنها را یاری دادیم تا (بر فوعونیان) به حقیقت غالب شدند.
And helped them, so they were victorious.
117) وَآتَيْنَاهُمَا الْكِتَابَ الْمُسْتَبِينَ
و به آن دو (پیغمبر) کتاب (تورات) روشن بیان را عطا کردیم.
We gave them the explicit Book,
118) وَهَدَيْنَاهُمَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ
و هر دو را به راه راست (خداپرستی) هدایت کردیم.
And showed them the straight path,
119) وَتَرَكْنَا عَلَيْهِمَا فِي الْآخِرِينَ
و برایشان نام نیک در میان آیندگان باقی گذاردیم.
And left (their remembrance) for posterity.
120) سَلَامٌ عَلَىٰ مُوسَىٰ وَهَارُونَ
سلام و تحیّت بر موسی و هارون باد.
Peace be on Moses and Aaron.
121) إِنَّا كَذَٰلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ
ما چنین نیکوان را پاداش نیکو می‌دهیم.
That is how We reward those who do good.
122) إِنَّهُمَا مِنْ عِبَادِنَا الْمُؤْمِنِينَ
زیرا هر دو از بندگان خاص با ایمان ما بودند.
They are among Our faithful devotees.
123) وَإِنَّ إِلْيَاسَ لَمِنَ الْمُرْسَلِينَ
و همانا الیاس یکی از رسولان بزرگ خدا بود.
Verily Elias is one of the apostles.
124) إِذْ قَالَ لِقَوْمِهِ أَلَا تَتَّقُونَ
وقتی که قومش را گفت: آیا خداترس و پرهیزکار نمی‌شوید (که ترک بت و خود پرستی کنید).
When he said to his people: "Will you not be mindful of God?
125) أَتَدْعُونَ بَعْلًا وَتَذَرُونَ أَحْسَنَ الْخَالِقِينَ
آیا بت بعل نام را (خدا) می‌خوانید و خدای بهترین آفریننده عالم را ترک می‌گویید؟
Would you call on Baal and leave the best of creators,
126) اللَّهَ رَبَّكُمْ وَرَبَّ آبَائِكُمُ الْأَوَّلِينَ
همان خدایی که آفریننده شما و پدران گذشته شماست (نه بتان جماد).
God, your Lord, and the Lord of your fathers?"
127) فَكَذَّبُوهُ فَإِنَّهُمْ لَمُحْضَرُونَ
قوم الیاس (رسالت) او را تکذیب کردند، بدین سبب (برای انتقام و عذاب به محشر) احضار می‌شوند.
They denied him, and will surely be brought to punishment,
128) إِلَّا عِبَادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِينَ
(و همه هلاک شوند) جز بندگان پاک و برگزیده خدا.
Except the chosen creatures of God.
129) وَتَرَكْنَا عَلَيْهِ فِي الْآخِرِينَ
و از او در میان آیندگان نام نیکو باقی گذاردیم.
And We left his (memory) for posterity.
130) سَلَامٌ عَلَىٰ إِلْ يَاسِينَ
سلام بر الیاس (و آل یاسین) باد.
Peace be on Elias.
131) إِنَّا كَذَٰلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ
ما نیکوان را چنین پاداش نیکو می‌دهیم.
That is how We reward those who do good.
132) إِنَّهُ مِنْ عِبَادِنَا الْمُؤْمِنِينَ
زیرا او از بندگان خاص با ایمان ما بود.
He is truly among Our faithful devotees.
133) وَإِنَّ لُوطًا لَمِنَ الْمُرْسَلِينَ
و لوط هم یکی از رسولان خدا بود.
Verily Lot was one of the apostles,
134) إِذْ نَجَّيْنَاهُ وَأَهْلَهُ أَجْمَعِينَ
وقتی که ما (خواستیم قوم او را کیفر کنیم) او و اهل بیتش همه را نجات دادیم.
Wherefore We saved him and his entire family
135) إِلَّا عَجُوزًا فِي الْغَابِرِينَ
به جز پیر زالی (همسر او) که در میان قومی که هلاک شدند باقی ماند.
Except an old woman who was one of those who stayed behind.
136) ثُمَّ دَمَّرْنَا الْآخَرِينَ
پس (از نجات لوط و اهلش) دیگران که بدکار بودند همه را هلاک ساختیم.
Then We destroyed the others.
137) وَإِنَّكُمْ لَتَمُرُّونَ عَلَيْهِمْ مُصْبِحِينَ
و شما مردم اینک بر دیار ویران قوم لوط می‌گذرید (و خرابه‌های آن را به چشم می‌نگرید) در صبح،
You pass by (their habitations) in the morning
138) وَبِاللَّيْلِ ۗ أَفَلَا تَعْقِلُونَ
و شام، آیا (چشم عبرت نمی‌گشایید و) عقل را کار نمی‌بندید؟
Or at night. Then how is it you do not understand?
139) وَإِنَّ يُونُسَ لَمِنَ الْمُرْسَلِينَ
و یونس نیز یکی از رسولان بزرگ خدا بود.
Verily Jonah is one of the apostles.
140) إِذْ أَبَقَ إِلَى الْفُلْكِ الْمَشْحُونِ
آن گاه که به کشتی پر جمعیتی گریخت (زیرا به قومش وعده عذاب داد و آنها از دل توبه و انابه کردند و خدا رفع عذاب کرد. او به دریای روم گریخت تا نزد قوم خجل و شرمنده نرود).
When he fled on the laden ship,
141) فَسَاهَمَ فَكَانَ مِنَ الْمُدْحَضِينَ
(کشتی به خطر افتاد و اهل کشتی معتقد شدند که خطا کاری در میان آنهاست، خواستند قرعه زنند تا خطا کار را به قرعه تعیین کرده و غرق کنند) یونس قرعه زد و به نام خودش افتاد و از مغلوب شدگان (و غرق شوندگان) گردید.
And lots were cast (when a storm overtook them), he was rejected, (and thrown overboard).
142) فَالْتَقَمَهُ الْحُوتُ وَهُوَ مُلِيمٌ
و ماهی دریا او را به کام فرو برد و او در خور ملامت بود.
Then he was swallowed by a large fish as he was worthy of blame.
143) فَلَوْلَا أَنَّهُ كَانَ مِنَ الْمُسَبِّحِينَ
و اگر او به ستایش و تسبیح خدا نپرداختی،
Had he not been one of those who struggled hard,
144) لَلَبِثَ فِي بَطْنِهِ إِلَىٰ يَوْمِ يُبْعَثُونَ
تا قیامت در شکم ماهی زیست کردی.
He would have stayed in its belly till the day the dead are raised.
145) ۞ فَنَبَذْنَاهُ بِالْعَرَاءِ وَهُوَ سَقِيمٌ
باز او را (پس از چندین روز) از بطن ماهی به صحرای خشکی افکندیم در حالی که بیمار و ناتوان بود.
So We cast him, sick, on a barren shore,
146) وَأَنْبَتْنَا عَلَيْهِ شَجَرَةً مِنْ يَقْطِينٍ
و (در آن صحرا) بر او درختی از کدو رویانیدیم (تا به برگش سایه‌بان و پوشش کند).
And We made a gourd tree grow over him.
147) وَأَرْسَلْنَاهُ إِلَىٰ مِائَةِ أَلْفٍ أَوْ يَزِيدُونَ
و او را بر قومی بالغ بر صد هزار یا افزون (به رسالت) فرستادیم.
We sent him to a hundred thousand men or more,
148) فَآمَنُوا فَمَتَّعْنَاهُمْ إِلَىٰ حِينٍ
و آن قوم چون ایمان آوردند ما هم تا هنگامی معیّن (مدت عمر آن قوم، از نعمت خود) بهره‌مندشان گردانیدیم.
And they came to believe; so We allowed them to enjoy the good things of life for an age.
149) فَاسْتَفْتِهِمْ أَلِرَبِّكَ الْبَنَاتُ وَلَهُمُ الْبَنُونَ
پس تو از این مشرکان (که فرشتگان را دختران خدا می‌خوانند) بپرس که آیا خدا را فرزندان دختر است و آنان را پسر؟
Now ask them if their Lord has daughters, and they sons?
150) أَمْ خَلَقْنَا الْمَلَائِكَةَ إِنَاثًا وَهُمْ شَاهِدُونَ
یا آنکه چون ما فرشتگان را خلق می‌کردیم آنجا حاضر بودند و دیدند که آنها را زن آفریدیم؟
Or did We make the angels females, and they witnessed it?
151) أَلَا إِنَّهُمْ مِنْ إِفْكِهِمْ لَيَقُولُونَ
بدان که اینان (از جهل خود) بر خدا دروغی بسته و می‌گویند.
Is it not a lie invented by them when they say:
152) وَلَدَ اللَّهُ وَإِنَّهُمْ لَكَاذِبُونَ
خدا را فرزند می‌باشد. البته دروغ می‌گویند.
"God has begotten (children)?" They are liars indeed!
153) أَصْطَفَى الْبَنَاتِ عَلَى الْبَنِينَ
آیا خدا دختران را بر پسران برگزید؟
Does He prefer sons to daughters?
154) مَا لَكُمْ كَيْفَ تَحْكُمُونَ
چرا چنین جاهلانه حکم می‌کنید؟
What ails you that you judge in such a wise?
155) أَفَلَا تَذَكَّرُونَ
آیا (با این ادلّه روشن) باز متذکر نمی‌شوید؟
Why do you not reflect?
156) أَمْ لَكُمْ سُلْطَانٌ مُبِينٌ
آیا (برای عقیده باطل خود) دلیل روشنی دارید؟
Or have you received some clear authority?
157) فَأْتُوا بِكِتَابِكُمْ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ
کتاب و برهان‌تان را بیاورید اگر راست می‌گویید.
Then bring your scripture, if what you say is true.
158) وَجَعَلُوا بَيْنَهُ وَبَيْنَ الْجِنَّةِ نَسَبًا ۚ وَلَقَدْ عَلِمَتِ الْجِنَّةُ إِنَّهُمْ لَمُحْضَرُونَ
و (فاسدتر از این عقیده آنکه) بین خدا و جنّ نسبت و خویشی برقرار کردند در صورتی که جنّیان می‌دانند که (این عقاید وهم و خرافات است و به محشر برای کیفر) احضار خواهند شد.
They link Him with jinns by lineage, yet the jinns know they will be brought before Him.
159) سُبْحَانَ اللَّهِ عَمَّا يَصِفُونَ
خدا ذات پاکش از این اوصاف که (از جهل) به او نسبت می‌دهند منزّه است (و همه شما مسئولید).
God is too glorious for what they ascribe to Him
160) إِلَّا عِبَادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِينَ
جز بندگان پاک برگزیده خدا.
Except His chosen creatures who do not.
161) فَإِنَّكُمْ وَمَا تَعْبُدُونَ
که شما و معبودانتان،
So neither you nor those you worship
162) مَا أَنْتُمْ عَلَيْهِ بِفَاتِنِينَ
نتوانستید آنها را مفتون و گمراه کنید.
Can mislead anyone away from Him,
163) إِلَّا مَنْ هُوَ صَالِ الْجَحِيمِ
جز آن کس را که اهل دوزخ است.
Except one who is (destined) to burn in Hell.
164) وَمَا مِنَّا إِلَّا لَهُ مَقَامٌ مَعْلُومٌ
(ای رسول ما، مشرکان را بگو که فرشتگان می‌گویند) هیچ کس از ما فرشتگان نیست جز آنکه او را (در بندگی حق) مقامی معین است.
"There is not one of us who does not have his appointed place," (declare the angels.)
165) وَإِنَّا لَنَحْنُ الصَّافُّونَ
و همه (به فرمان خدا) نیکو صف آراسته‌ایم.
"And we are truly those who stand in rows,
166) وَإِنَّا لَنَحْنُ الْمُسَبِّحُونَ
و دایم به تسبیح و ستایش او مشغولیم.
And we are those who sing hallelujas to Him."
167) وَإِنْ كَانُوا لَيَقُولُونَ
و همانا کافران می‌گفتند.
They used to say:
168) لَوْ أَنَّ عِنْدَنَا ذِكْرًا مِنَ الْأَوَّلِينَ
که اگر نزد ما کتابی از رسولان پیشین بود.
If we had the account of earlier people with us,
169) لَكُنَّا عِبَادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِينَ
ما هم البته از بندگان برگزیده خدا می‌بودیم.
We would have been the chosen creatures of God."
170) فَكَفَرُوا بِهِ ۖ فَسَوْفَ يَعْلَمُونَ
و (دروغ می‌گفتند، زیرا آن قرآن بزرگ خدا آمد و) به آن کافر شدند و به زودی (کیفر خود را) خواهند دانست.
Yet now (that it has come) they refuse to believe in it; but they will come to know soon.
171) وَلَقَدْ سَبَقَتْ كَلِمَتُنَا لِعِبَادِنَا الْمُرْسَلِينَ
و همانا عهد ما در باره بندگانی که به رسالت فرستادیم (چنین در علم ازلی) سبقت گرفته است.
Our word had already been given before to Our votaries, the apostles, --
172) إِنَّهُمْ لَهُمُ الْمَنْصُورُونَ
که البته آنها (بر کافران) فتح و فیروزی یابند.
That they would be helped,
173) وَإِنَّ جُنْدَنَا لَهُمُ الْغَالِبُونَ
و همیشه سپاه ما (بر دشمن) غالبند.
And that certainly Our armies will be victorious.
174) فَتَوَلَّ عَنْهُمْ حَتَّىٰ حِينٍ
پس اینک روی از آنها بگردان تا به وقتی معیّن.
So you ignore them for a time
175) وَأَبْصِرْهُمْ فَسَوْفَ يُبْصِرُونَ
و (عذاب دنیا و آخرت) آنها را به چشم ببین که آنها هم به زودی (فتح و فیروزی تو را) خواهند دید.
And wait; they will come to know soon.
176) أَفَبِعَذَابِنَا يَسْتَعْجِلُونَ
آیا کافران (به تمسخر، از تو) عذاب ما را با تعجیل می‌طلبند؟
Do they want to hasten Our punishment?
177) فَإِذَا نَزَلَ بِسَاحَتِهِمْ فَسَاءَ صَبَاحُ الْمُنْذَرِينَ
(بدانند که) چون عذاب قهر الهی پیرامون دیارشان فرود آید (بر آن کافران شبی بگذرد که) صبح بسیار بدی خواهند داشت.
When it comes down on their plains, it will be an evil dawn for those who had been warned.
178) وَتَوَلَّ عَنْهُمْ حَتَّىٰ حِينٍ
اینک روی از آنها بگردان تا به وقتی معین.
So turn away from them for a time
179) وَأَبْصِرْ فَسَوْفَ يُبْصِرُونَ
و (عذاب و ذلّت آنها را) به چشم ببین که آنها هم به زودی (فتح و فیروزی تو را) خواهند دید.
And watch; they will come to know soon.
180) سُبْحَانَ رَبِّكَ رَبِّ الْعِزَّةِ عَمَّا يَصِفُونَ
پاک و منزه است پروردگار تو که خدایی مقتدر و بی‌همتاست و از توصیف (جاهلانه) خلق مبرّاست.
Too glorious is your Lord, the Lord of power, for what they ascribe to Him.
181) وَسَلَامٌ عَلَى الْمُرْسَلِينَ
و سلام و تحیت الهی بر رسولان گرامی او باد.
So peace be on the messengers,
182) وَالْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ
و ستایش مخصوص خداست که آفریننده جهان‌ها و جهانیان است.
And all praise to God, the Lord of all the worlds.