دانشگاه هاروارد از قدیم ترین بنگاههای فرهنگی امریکاست که در کیمبریج
در ایالت ماساچوست
واقع است . و در بستن
و چند جای دیگر نیز دانشگاههایی مانند آن وجوددارد. در سال 1636 م . دادگاه یکی از تحت الحمایه ها برای ایجاد یک کالج چهارصد پوند اختصاص داد. در سال بعد قرار شد به یادبود دانشگاه انگلیسی که بیش از هفتاد تن از افراد برجسته این تحت الحمایه از آنجا فارغ التحصیل شده بودند این کالج در ناحیه نیوتون
تاسیس گردد. در سال 1638م . دانشگاه و همچنین آن ناحیه کیمبریج نامیده شد. در همان سال جان هاروارد
(1607- 1638 م .). یکی از وزیران پیوریتان
و وزیر امور آمریکا که استاد یکی از شعبه های دانشگاه کیمبریج بود در هنگام مرگ نصف سرمایه و املاک خود را که 780 پوند میشد با چهارصد جلد کتاب به کالج بخشید و کالج مزبور در سال 1639 به افتخار این مرد هاروارد نامیده شد. تاریخچه هاروارد در حقیقت از سال 1640م . آغاز میشود و نخستین جشن فارغ التحصیلی درسال 1642 برگزار شد. بر سر در این دانشگاه لوحه ای نصب شده که چنین است : «چون خداوند به سلامت ما را به سرزمین نیوانگلند
رسانید وخانه های خود را ساختیم برای زندگانی خود وسایلی برانگیختیم و جاهای مناسبی برای پرستش پروردگار بنا کردیم و یک دولت غیرنظامی پی افکندیم . آرزوی دیگری که به دل داشتیم و به دنبال آن بودیم ، تعلیم و تربیت بود که خوشبختی از پی داشت . نمی خواستیم که دیو بیسوادی در کلیساهای ما بجا ماند و کشیشان ما در تاریکی به سربرند». بنابه منشور مورخ 1650 م . دانشگاه برای پیشرفت علم ، هنر و ادبیات به آموزش جوانان انگلیسی و بومی اختصاص یافت . دومین ساختمان دانشگاه (کالج بومیان )
در سال 1654 بنا شد و درآن انتشارات و مطبوعات دانشگاه که از سال 1638 تا آن موقع در کاخ رئیس جمهور بود تاسیس یافت . و به گمان نزدیک به یقین میان سالهای 1661 و 1663 ترجمه کتاب مقدس به زبان بومیان آن سرزمین توسط جان الیوت
در همین جا چاپ شد. عده زیادی از بومیان دانشجو بودند، ولی یکی از آنها به نام کالب شیشاتیوموک
در سال 1665 م . درجه لیسانس گرفت . با کمکهای شایانی که دانشگاه برای پیشرفت هدف خود از خارج گرفت در همان اوان تاسیس اهمیتی پیدا کرد، منشور 1650 تا سال 1707 م . مرجع اساسی و تغییرناپذیر اداره دانشگاه به شمار میرفت . بنابراین منشور سازمانی مرکب از یک رئیس و یک خزانه دار و پنج استاد به طور رسمی مقررات اداری دانشگاه را وضع میکردند و وجوه را به مصرف میرساندند. این سازمان بوسیله هیئت ناظرانی که در سال 1642 تاسیس شده بود کنترل میشد. بتدریج اوضاع و احوال ایجاب کرد که هیئت اداره کننده دانشگاه از معلمان مقیم آن تشکیل شود. و امروز دانشکده های مختلف هیئتهای قانونگذاری دارند که مستقیماً نظم و آرامش دانشجویان را مراقبت میکنند. هیئت ناظران در ابتدا از نمایندگان مشترک ایالت (دولت ) و کلیسا تشکیل شده بود. دولت که موسس و مدیر کالج بود سازمان هاروارد را یک بنگاه دولتی می دانست و در این باره کشمکشهای تعصب آمیزی هم بود که سرانجام به نفع دانشگاه منتهی گردید و در سال 1865 م . بستگی دانشگاه با دولت بیش از پیش شد. با اینکه دانشگاه مزبور از همان آغاز به طور خصوصی اداره میشد در سال 1824 آخرین کمک مستقیم دولت بدان قطع شد و بعدها کمک دولتی به موزه آگاسیز
داده شد، ولی پس از چندی این کمک به دانشگاه بازگشت . نخستین گرداننده کالج طبعاً کلیسا بود، ولی تغییراتی که در هیئت ناظران داده شد ابتدا دانشگاه را از زیر کنترل روحانیت و سپس از قید سیاست آزاد کرد. از سال 1865 هیئت مدیره دانشگاه از بین فارغ التحصیلان سابق آن برگزیده شد و کنترل دانشگاه را به طور کامل به عهده گرفت . در نیمه دوم قرن هفدهم میلادی هنگامی که اتحاد میان پیوریتان ها
از نظر سیاست و مذهب عملی شد بار دیگر عقاید روحانیان انجیلی در عقاید مذهبی دانشگاه اشکالاتی پدید آورد. افراد محافظه کار بار دیگر به سراغ هیئت ناظران رفتند. تاریخ این کالج از سال 1673 تا 1728 م . بسیار پرآشوب بود، از علل کشمکشها یکی تاسیس دانشگاه ییل
بوسیله محافظه کاران نیوانگلند
بود که به دنبال شکست خود در اداره هاروارد دست به تاسیس این دانشگاه زدند. نخستین رئیس هیئت مدیره در سال 1792 انتخاب شد و در سال 1805 مرد موحدی به سمت استاد الهیات این دانشگاه منصوب گردید. در سال 1843 هیئت ناظران به ریاست یک روحانی و مرکب از اشخاص برجسته ای آغاز به کار کرد. در سال 1886 حضور در عبادتهای کلیسا از صورت اجبار خارج شد. بدین ترتیب با تغییراتی که در هاروارد پدید آمد از مسیر فکر بنیان گذاران خود خارج شد، دانشگاه هاروارد و فارغ التحصیلان آن بستگی کامل با پیشرفت فکری مردم ایالات متحده دارد و بخصوص در زمینه ادبیات اشخاصی ، مانند: انکریز ماتر
، کاتن ماتر
و ساموئل سوال
و دیگران سهم مهمی داشتند. بسیاری از شخصیتهای بزرگ علمی ، مانند: ادامس
و دیگران در این دانشگاه تدریس میکردند و نامورانی ، چون : رالف والدو امرسن
، الیور وندل هولمس
، هنری توریو
، جیمز راسل لول
، هنری جیمز
و هنری آدامس
از آن دانشگاه فارغ التحصیل شده اند. و از فارغ التحصیلان دانشکده اشخاص دیگری ، مانند: رابرت فراست
، الیوت
و رابینسون
را میتوان نام برد. سازمان هاروارد از سال 1869 م . به صورت یک دانشگاه تمام معنی درآمد.