جستجو
کد : DK-104605     

زاذان فروخ اعور


یکی از مترجمین ایرانی است که در خدمت امویه بوده و کتابت دیوان را در عهد زیاد، عبداللّه بن زیاد و حجاج بن یوسف ثقفی بر عهده داشته است . یکی از فرزندان وی بنام بهرام بن مردانشاه بن زادان کاتب سلیمان [ حاکم اهواز از طرف مروان ] بوده است . مولف الوزراء و الکتاب آرد: کاتب دیوان خراج زیاد زاذان فروخ بود. (الوزراء و الکتاب ص 16). و در ص 67 آن کتاب آمده : کاتب دیوان خراج سلیمان در عهد مروان ، بهرام بن مردانشاه بن زاذان فروخ بوده و زاذان فروخ که خود کاتب عبداللّه بن زیاد و باحافظه ترین مرد بود برعبداللّه زیاد تسلط بسیار داشت ... - انتهی . و در ص 23 آرد: ابن صالح نزد زاذان فروخ مدعی شد که دفاتر خراج را بعربی میتواند نوشت زاذان خواست او را بیازماید ودستور داد تا قسمتی از دفتر را بعربی بنویسد... - انتهی . ابن خلدون آرد: دیوان عراق در روزگار حجاج تغییر یافت و او در این باره به کاتب خویش صالح بن عبدالرحمن فرمان داد چه صالح نوشتن فارسی و عربی میدانست و این هنر را از زاذان فروخ کاتب پیشین حجاج فرا گرفته بود و چون زاذان فروخ در جنگ با عبدالرحمن بن اشعث کشته شد، حجاج صالح را بجای وی به کاتبی خویش برگزید.(مقدمه ابن خلدون ترجمه پروین گنابادی ج 1 ص 282).
ادوارد براون بنقل از بلاذری آرد : صالح منشی پسر یکی از اسرای سیستان نزد زادان فرزند فرخ که از ایرانیان بود و سمت ریاست دفتر وحسابداری اداره درآمد سواد [ کلده ] را داشت با تفاخر مدعی شد که می تواند حساب را بعربی بنویسد. چون به حجاج خبر دادند حجاج حکم کرد چنین کند. مردانشاه فرزند زاذان بر او بانگ زد.... (تاریخ ادبیات ادوارد براون ترجمه پاشا صالح ج 1 ص 206). چنانکه ملاحظه گردید مورخین ، داستان تحول دفاتر دولتی را از عربی به فارسی و بعبارت دیگر خروج آن را از دست زادان فروخ کاتب با اختلاف بسیار نقل کرده اند. رجوع به زادن فروخ ، البیان و التبیین ج 1 ص 266، ج 2 ص 26، کتاب التاج ص 190، الوزراء و الکتاب ص 16، 23، 24 و فتوح البلدان بلاذری صص 300، 301 - 392 شود.