لغت نامه دهخدا | جاربردی

منسوب به جاربرد. صاحب غیاث گوید: جاربردی بفتح بای موحده ; نام شرح شافیه و این منسوب است به جاربرد که شهری است و لفظ جاربرد معرب چارپرد است که به جیم فارسی و بای فارسی است و کسانی که جاربردی بکسر با خوانند خطا است . (از غیاث اللغات ). و مرحوم قزوینی در حاشیه شدالازار ذیل ترجمه فخرالدین جاربردی چنین آرد: ما نتوانستیم معلوم کنیم که «جاربردی » نسبت به کجا و چیست ؟ در تلخیص معجم الالقاب ابن الفوطی این کلمه «جاربرتی » به تاء مثناة فوقانیه قبل از یاء نسبت بجای دال مرقوم است و ازاین املا و این هیئت کلمه شاید بتوان احتمال داد که جاربرت یا جاربرد نام یکی از قرا یا قصبات ارمنستان و آسیای صغیر بوده (یا هنوز هم هست ) و کلمه ، کلمه ای ارمنی باشد، نظیر خرتبرت و بابرت ، در کشف الظنون چ استانبول سنه 1311 ه' .ق . ج 2 ص 44 در عنوان «الشافیةفی التصریف » این کلمه مکرراً و مطرداً چارپردی با جیم فارسی و باء فارسی چاپ شده است و شاید این املاء نزدیکتر به اصل تلفظ این کلمه بوده است . (حاشیه شدالازار چ قزوینی ص 363). باز مرحوم قزوینی در حواشی ملحقبه آخر شدالازار چنین آرد: در خصوص نسبت «جاربردی » ما در همان حاشیه (حاشیه ص 363 شدالازار) نوشته ایم که با فحص شدید نتوانستیم معلوم کنیم که جاربردی نسبت به کجا و به چیست ، ولی بعدها یکی از دوستان جلب نظر ما را به این فقره نمود که ظاهراً نام قلعه جاربرد یکی دو مرتبه در کتاب معروف «سیرة السلطان جلال الدین منکبرنی » تالیف محمدبن احمد نسوی منشی پادشاه مزبور برده شده است و از آنجا صریحاً معلوم میشود که قلعه جاربرد از مضافات اران بوده است یعنی ناحیه وسیع واقع در شمال رود ارس و شمال آذربایجان و محصور بین رود ارس از جنوب و رود کر از شمال که از دوره مغول ببعد قسمت شرقی آن ناحیه موسوم به قراباغ گردید و از شهرهای مشهور آن ولایت گنجه و بردع و شمکور و نخجوان بوده است . مولف مزبور در ص 230 از کتاب مذکور گوید: «ذکر حبس السلطان شرف الملک بقلعة جاری برد و قتله بعد شهر او اکثر». «کان السلطان لما قارب جاریبرد و هو من مضافات اران و قد عزم اَن ْ یحبس شرف الملک بها رکب الیها لینظر فی حالها». و قبل از این در ص 156 نیزباز ذکری از این قلعه جاربرد آمده است منتهی آنجا با تنقیط فاسد چاپ شده است . عین عبارت او این است : «ذکر فتح شرف الملک آذربیجان و اران و السلطان بالعراق... و تسلم من نائبه شمس الدین کرشاسف قلعتی هزل و جاریزد من اعمال اران الخ - انتهی به اختصار . (شدالازار صص 548 - 551). و رجوع به احمدبن حسن جاربردی شود.