یا اثولوجیا. علم الهی بمعنی اخص یا ربوبیت یا الهیات .
کلام . علم کلام . (اِخ ) نام کتابی است که از ملتقطات کتاب تاسوعات فلوطینس شیخ یونانی در حدود مائه ششم میلادی تدوین شده و آن را به ارسطو نسبت داده اند. عبدالمسیح بن عبداللّه الحمصی معروف به ابن ناعمه معاصر معتصم خلیفه عباسی این کتاب را بنام میامر بعربی نقل کردو گویند که ابن سینا نیز آنرا در کتاب الانصاف خود که اکنون مفقود است شرح کرده لکن چون شیخ الرئیس در کتاب الشفا ابن ناعمه را تخطئه و کتاب او را تحقیر کرده بنظر نمی آید که این دعوی درست باشد. برهیه گوید قسمت اول کتاب ثائولوجیا اقتباس از انئاد چهارم بند هشتم فقرات اول و دوم است قسمت دوم مقتبس از انئاد چهارم بند چهارم فقرات یک تا چهار است قسمت سوم ماخوذ از انئاد چهارم بند هفتم وهشتم است قسمت چهارم نقل از انئاد پنجم بند هشتم فقرات یک تا چهار است قسمت پنجم منقول از انئاد ششم بند هفتم فقرات یک و دو است قسمت ششم ماخوذ از انئاد چهارم بند چهارم فقرات سی و نه تا چهل و پنج است قسمت هفتم اقتباس از انئاد چهارم بند هشتم فقرات پنجم تا هشتم است قسمت هشتم حاوی دو قطعه یکی از انئاد ششم بند هفتم فقرات یازده تا پانزده و دیگری از انئاد چهارم بند چهارم و پنجم میباشد قسمت نهم شامل دو قطعه است یکی مقتبس از انئاد چهارم بند هفتم فقرات یک تاچهار دیگری از انئاد پنجم بند اول فقرات یازده و دوازده و قسمت دهم از انئاد پنجم بند دوم شروع شده بانئاد ششم بند هفتم فقرات دو تا یازده پایان می پذیرد بنا براین مترجم این کتاب مباحث چهارم و هفتم و هشتم انئاد پنجم و مبحث هفتم انئاد ششم را مورد استعمال قرار داده است و در مقدمه این کتاب مجعول ارسطاطالیس ، میگوید که غرض از تالیف کتاب بیان تکوین علل اربعه است از خدا ولی در متن کتاب بهیچوجه منظور اصلی مصنف مورد توجه نیست و مثل اینست که نویسنده مقدمه غیر از جامع منتخبات مذکور است . این کتاب مجعول قرنها مورد نظر و مطالعه بعض دانشمندان اسلامی بوده چنانکه فارابی آنرا تالیفی اصیل پنداشته و در تالیف خود موسوم به کتاب الجمع بین رایی الحکیمین افلاطون الالهی و ارسطوطالیس بآن استشهاد میکند - انتهی . کتاب ثائولوجیا در حاشیه کتاب قبسات در طهران چاپ شده است .