متن
ترجمه آیتی
ترجمه شهیدی
ترجمه معادیخواه
تفسیر منهاج البرائه خویی
تفسیر ابن ابی الحدید
تفسیر ابن میثم
34 خطبهاى از آن حضرت ( ع ) آنگاه كه لشكر به جنگ با شاميان بسيج مىكرد
ملول و دلتنگم از شما . از اين همه سرزنشهايتان به تنگ آمدهام . آيا به عوض زندگى آخرت به زندگى دنيا خشنود شدهايد ؟ آيا ذلّت را جانشين عزّت خواستهايد ؟
هنگامى كه شما را به جنگ دشمنتان فرا مىخوانم ، چشمهايتان در چشمخانه به دوران مىافتد ، گويى كه در لجّه مرگ دست و پا مىزنيد و از وحشت آن هوش از سرتان پريده است . راه گفت و شنودتان با من بسته است و در پاسخ سخنانم ، حيرت زده و سرگردانيد . دلهايتان چون دلهاى جن زدگان است و عقل از سرتان پريده است .
در اين روزهاى چون شب ظلمانى ، چگونه به شما اعتماد كنم ؟ كه هرگز آن ستونى نبودهايد كه بر آن تكيه توان داد . و يارانى توانمند نيستيد كه به هنگام نياز ، نيازى برآوريد . همانند اشترانى هستيد كه چراننده آنها گم شده و چون از جانبى گرد آيند از جانب ديگر پراكنده شوند . به بقاى خداوند سوگند ، كه افروختن آتش جنگ را ، چه نامناسب مردمى هستيد . شما را مىفريبند و شما فريب دادن نتوانيد . دشمن ،
زمينهايتان را يك يك مىگيرد و به خشم نمىآييد . چشم دشمن همواره در شما مىنگرد و شما به خواب غفلت و بىخبرى رفتهايد . به خدا سوگند ، آنان كه يكديگر را واگذاشتند و يارى نكردند مغلوب شدند . پندارم كه چون جنگ درگير شود و كشتار به غايت رسد ، چنان از گرد پسر ابو طالب پراكنده شويد كه ديگر بازگشتى برايتان نباشد ، بدانگونه كه سر بريده ديگر به بدن نچسبد .
[ 99 ]
به خدا سوگند ، كسى كه به دشمن امكان دهد كه گوشتش را تا استخوان بخورد و استخوانهايش را خرد كند و پوستش را بردرد ، چه ناتوان مردى است و چه كم دل و ترسوست تو اگر خواهى همانند چنين مردى باشى ، خود دانى ، ولى من به خدا سوگند ، پيش از آنكه به دشمن فرصتى چنين دهم ، با شمشير مشرفّى خود ، چنانش مىزنم كه استخوانهاى كاسه سرش در هوا پراكنده و دستها و پاهايش جدا گردد .
خدا ، زان پس ، هر چه خواهد همان كند .
اى مردم ، مرا بر شما حقى است و شما را بر من حقى است . حقى كه شما به گردن من داريد ، اندرز دادن و نيكخواهى شماست و غنايم را بتمامى ، ميان شما تقسيم كردن و تعليم دادن شماست تا جاهل نمانيد و تأديب شماست تا بياموزيد .
حقى كه من به گردن شما دارم ، بايد كه در بيعت وفادار باشيد و در روياروى و پشت سر نيكخواه من باشيد و چون فرا مىخوانمتان به من پاسخ دهيد و چون فرمان مىدهم فرمان بريد .