جستجو

و من كتاب له ع إلى عبد الله بن العباس و قد تقدم ذكره بخلاف هذه الرواية

متن ترجمه آیتی ترجمه شهیدی ترجمه معادیخواه تفسیر منهاج البرائه خویی تفسیر ابن ابی الحدید تفسیر ابن میثم

[ 360 ] 65 از نامه‏هاى امام ( ع ) به عبد اللّه بن عباس ، همين نامه با اختلاف روايت در عبارت قبلا گذشت أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّ اَلْمَرْءَ لَيَفْرَحُ بِالشَّيْ‏ءِ اَلَّذِي لَمْ يَكُنْ لِيَفُوتَهُ وَ يَحْزَنُ عَلَى اَلشَّيْ‏ءِ اَلَّذِي لَمْ يَكُنْ لِيُصِيبَهُ فَلاَ يَكُنْ أَفْضَلَ مَا نِلْتَ فِي نَفْسِكَ مِنْ دُنْيَاكَ بُلُوغُ لَذَّةٍ أَوْ شِفَاءُ غَيْظٍ وَ لَكِنْ إِطْفَاءُ بَاطِلٍ أَوْ إِحْيَاءُ حَقٍّ وَ لْيَكُنْ سُرُورُكَ بِمَا قَدَّمْتَ وَ أَسَفُكَ عَلَى مَا خَلَّفْتَ وَ هَمُّكَ فِيمَا بَعْدَ اَلْمَوْتِ « امّا بعد ، انسان با رسيدن به چيزى كه ، بايد به او مى‏رسيد شادمان مى‏شود و در مورد چيزى كه دسترسى بدان ممكن نبوده است ، اندوهگين مى‏گردد . بنابر اين ، برترين چيزى كه در دنيا ، در وجود خود بدان دست مى‏يابى ، كمال لذّت و خوشى و يا فرونشاندن خشم نيست ، بلكه سركوب باطل و به پا داشتن حقّ است . و بايد شادمانى تو براى كار خيرى باشد كه از پيش فرستاده‏اى ، و تأسّفت بر چيزى باشد كه پس از خود گذاشته‏اى ، نگرانى‏ات براى پس از مرگت باشد . » شرح اين نامه ، جز اندكى از عباراتش قبلا گذشت . از جمله مطالب اين نامه ، آن است كه امام ( ع ) ، ابن عبّاس را بر فضيلت پاكدامنى و بردبارى ، بدين وسيله توجّه داده است كه مبادا لذّتى از لذايذ دنيايى و يا انتقام‏گيرى را كه دو طرف افراط و يا تفريط است ، آن دو فضيلتى بداند كه [ 361 ] بالاترين فضيلتى است كه عايد وى مى‏گردد . سپس او را متوجّه بر چيزى كرده است كه شايستگى آن را دارد تا برترين عمل دنيايى وى باشد ، يعنى فرونشاندن باطل و بر پا داشتن حقّ ، فرونشاندن باطل ، توجّه بر جهت استعمال قواى شهوت و غضب دارد ، يعنى اين كه هدف از كاربرد آنها دفع ضرر و به اندازه حاجت باشد . و ديگر آن كه امام ( ع ) در روايت اوّل ، ابن عباس را امر كرده است بر اين كه شادمانى‏اش بر چيزى باشد كه از آخرت نصيب او مى‏گردد ، امّا در اينجا امر فرموده است تا سرور او به توشه تقوايى باشد كه براى خود از پيش فرستاده ، به عنوان مقدّمه‏اى براى آخرت ، و در روايت اول به ابن عباس دستور مى‏دهد كه افسوسش براى از دست دادن چيزى از امور اخروى باشد ، امّا در اين جا مى‏فرمايد : تأسفش براى چيزى باشد كه بعد از خود از اعمالى كه انجام داده است به جا مى‏گذارد . توفيق از جانب خداست .