متن
ترجمه آیتی
ترجمه شهیدی
ترجمه معادیخواه
تفسیر منهاج البرائه خویی
تفسیر ابن ابی الحدید
تفسیر ابن میثم
27
عهدنامهاى از آن حضرت
به محمد بن ابى بكر ( 1 ) هنگامى كه او را حكومت مصر داد .
با ايشان فروتن باش و نرمخوى و گشادهرو . همه را يكسان بنگر . اگر يكى را به
[ 643 ]
گوشه چشم نگريستى به ديگرى رو در رو نگاه مكن تا بزرگان از تو نخواهند كه بر ناتوانان ستم كنى و ناتوانان از عدالت تو نوميد نشوند . خداوند تعالى ،
شما بندگانش را از اعمالتان مىپرسد ، چه خرد باشد و چه كلان ، چه آشكار و چه پنهان . پس اگر عذاب كند از ستمكارى شماست ، و اگر ببخشايد از بزرگوارى اوست .
و بدانيد ، اى بندگان خدا ، كه پرهيزگاران ، هم در اين دنياى زودگذر سود برند و هم در جهان آينده آخرت . آنها با مردم دنيا در كارهاى دنيوى شريك شدند و مردم دنيا با ايشان در كارهاى اخروى شريك نشدند . در دنيا زيستند ، نيكوترين زيستنها و از نعمت دنيا خوردند ، بهترين خوردنيها و از دنيا بهرهمند شدند آنسان ، كه اهل ناز و نعمت بهرهمند شدند و از آن كامياب گرديدند ، چونان كه جباران خودكامه كام گرفتند . سپس ، رخت به جهان ديگر كشيدند با ره توشهاى كه آنان را به مقصد رسانيد و با سودايى كه سود فراوانشان داد . لذت زهد را در دنيا چشيدند و يقين كردند كه در آخرت در جوار خداوندند . اگر دست به دعا بردارند ، دستشان را واپس نگرداند و بهرهشان از خوشى و آسايش نقصان نگيرد .
اى بندگان خدا ، از مرگ و نزديكى آن بترسيد و ساز و برگ آن مهيا داريد ، زيرا مرگ كارى بزرگ و حادثهاى خطير را با خود آورد . مرگ يا هر چه مىآورد خير است كه با آن شرّى همراه نيست يا شرّى است كه در آن از خير نشانى نيست . چه كسى به بهشت نزديكتر از كسى است كه براى بهشت كار مىكند ؟ و چه كسى به دوزخ نزديكتر از كسى است كه براى دوزخ كار مىكند ؟ مرگ در پى شماست . اگر بايستيد ،
مىگيردتان و اگر بگريزيد ، باز هم به شما مىرسد . از سايههايتان به شما نزديكتر است ، مرگ بر پيشانيهايتان بسته است و دنيا از پشت سرتان چون بساطى پيچيده مىشود .
از آتشى كه ژرفاى آن بسيار است و گرمايش سخت است و شكنجهاش تازه
[ 645 ]
است ، بترسيد . خانهاى كه در آن نشانى از شفقت و بخشش نيست ، به نداى كسى گوش فرا ندهند و گرهى از اندوه كسى نمىگشايند .
اگر توانستيد كه ميان شدّت خوفتان از خدا و حسن ظن به او جمع كنيد ، چنين كنيد . زيرا بنده خدا بايد حسن ظنش به خدا به قدر خوفش از او باشد . از ميان بندگان خدا ، كسانى حسن ظنشان به خدا بيشتر است كه خوفشان بيشتر باشد .
و بدان ، اى محمد بن ابى بكر ، تو را بزرگترين سپاهيانم ، يعنى مردم مصر ، والى گردانيدم ، پس موظّف هستى كه با نفس خود مخالفت كنى و از دين خويش حمايت نمايى . حتى اگر يك ساعت از زندگيت در اين جهان باقى نمانده باشد . براى خشنودى يكى از آفريدگان خدا را به خشم مياور . زيرا خشنودى خدا جانشين هر چيز شود و چيزى جانشين خشنودى خدا نشود .
نماز را در وقتى كه برايش معين شده به جاى آر و به سبب فراغت از كار نماز را پيش مينداز و به سبب اشتغال به كارهاى ديگر نماز را به تأخير ميفكن و بايد كه همه كارهاى تو تابع نماز تو باشد .
هم از اين عهدنامه
برابر نيستيد ، پيشوايى كه مردم را به هدايت خواند و پيشوايى ، كه به گمراهى دعوت كند . رسول الله ( صلى الله عليه و آله ) فرمود كه من بر امت خود از مؤمن و مشرك باك ندارم ، زيرا مؤمن را خدا به سبب ايمانش باز مىدارد و مشرك را به سبب شركش سركوب مىسازد ، ولى بر شما از آنكه به دل منافق است و به گفتار عالم ، مىترسم كه چيزهايى مىگويد كه مىپسنديد و كارهايى مىكند كه نمىپسنديد .