متن
ترجمه آیتی
ترجمه شهیدی
ترجمه معادیخواه
تفسیر منهاج البرائه خویی
تفسیر ابن ابی الحدید
تفسیر ابن میثم
3 و از نامه آن حضرت است
كه به شريح پسر حارث ، قاضى خود ، نوشت [ گفتهاند شريح پسر حارث ، قاضى امير مؤمنان ( ع ) ، در خلافت آن حضرت خانهاى به هشتاد دينار خريد ، چون اين خبر به امام رسيد او را طلبيد و فرمود : ] به من خبر دادهاند خانهاى به هشتاد دينار خريدهاى و سندى براى آن نوشتهاى ، و گواهانى بر آن گرفتهاى ؟ [ شريح گفت : آرى ، امير مؤمنان چنين بوده است : امام نگاهى خشمگين بدو كرد ، سپس فرمود : ] شريح به زودى كسى به سر وقتت مىآيد كه به نوشتهات نمىنگرد و از گواهت نمىپرسد ، تا آنكه تو را از آن خانه بيرون كند و بردارد 1 و تهى دست به گورت سپارد . پس شريح مبادا اين خانه را از جز مال خود خريده باشى يا بهاى آن را از جز حلال به دست آورده ، چه ، آنگاه خانه دنيا را زيان كردهاى و خانه آخرت را از دست داده .
اگر آنگاه كه اين خانه را خريدى نزد من مىآمدى ، براى تو سندى مىنوشتم بدينسان ، پس رغبت نمىكردى به خريدن خانه به درهمى يا افزون از
[ 273 ]
آن ، و سند چنين است :
اين خانهاى است كه خريده است آن را بندهاى خوار ، از مردهاى كه او را از جاى برخيزاندهاند براى كوچ و بستن بار . از او خانهاى از خانههاى فريب خريده است ، در كويى كه سپرى شوندگان جاى دارند و تباه شوندگان روز به سر آرند . اين خانه از چهار سو ، در اين چهار حدّ جاى گرفته است :
حدّ نخست بدانجا كه آسيبها و بلا در كمين است ، و حد دوم بدانجا كه مصيبتها جايگزين ، و حدّ سوّم به هوسى كه تباه سازد ، و حد چهارم به شيطانى كه گمراه سازد ، و در خانه به حدّ چهارمين گشاده است و شيطان بدانجا ايستاده . خريد اين فريفته آرزومند اين خانه را از اين كس كه اجل وى را از جاى كند . به بهاى برون شدن از قناعتى كه موجب ارجمندى است ، و درون شدن در ذلت و به دست آوردن دنيا كه مايه دردمندى است و زيانى كه اين خريدار را در آنچه خريده رسد ، بر نا آرام دارنده تنهاى پادشاهان است ، و گيرنده جانهاى سركشان ، و درهم ريزنده دولت فرعونان 2 ، چون كسرا 3 ، و قيصر 4 ، و تبّع 5 ، و حمير 6 ، و آن كس كه مال بر مال نهاد و افزون داشت و ساخت و بر افراشت ، و زيور كرد و بياراست ، و اندوخت ، و به گمان خويش براى فرزند مايه توخت . 7 بر اوست 8 كه همگان را در جايگاه رسيدگى و حساب ، و محل پاداش و عقاب روانه كند آنگاه كه كار داورى به نهايت رسد ، « و آنجاست كه تباهكاران زيان برند 9 » . بر اين سند خرد گواهى دهد هرگاه از بند هوا و دلبستگيهاى دنيا برون رود .