متن
ترجمه آیتی
ترجمه شهیدی
ترجمه معادیخواه
تفسیر منهاج البرائه خویی
تفسیر ابن ابی الحدید
تفسیر ابن میثم
154
و از خطبههاى آن حضرت است
و دل مرد خردمند را ديدهاى است كه بدان پايان كار خويش نگرد ، و به ژرفى و بلندى آن راه برد . دعوت كنندهاى 1 خواند ، و اميرى حكومت راند 2 .
پس دعوت كننده را پاسخ دهيد و فرمانروا را فرمان بريد به درياهاى فتنه درشدند ، و بدعتها را گرفتند ، و سنّتها را وانهادند .
مؤمنان به گوشهاى رفتند ، و گمراهان دروغزن به زبان آمدند و سخن گفتند .
ما خاصگان 3 ، و ياران ، و گنجوران نبوّت ، و درهاى رسالتيم . در خانهها جز از درهاى آن نتوان در شد ، و آن كه جز از در ، به خانه در آمد به دزدى سمر 4 شد .
از اين خطبه است
مصداق آيتهاى بلند معنى قرآناند 5 ، و گنجينههاى خداى رحمانند . اگر سخن گويند جز راست نگويند ، و اگر خاموش مانند بر آنان پيشى نجويند .
پس پيشواى قوم بايد با مردم خود به راستى سخن گويد ، و راه خرد پويد ، و از فرزندان آخرت بود ، كه از آنجا آمده است و هم بدانجا رود 6 . آن كه به چشم دل نگرد ، و با ديده درون كار كند آغاز كارش آن است كه بداند آنچه كند به سود اوست يا بر او زيان است ، اگر به سود اوست پى آن رود ، و اگر به زيان اوست باز ايستد . چه ، آن كه نادانسته كارى كند ، مانند كسى است كه به بيراهه رود . هر چه در آن راه پيش راند ، از مقصود خود دورتر ماند ، و آن كه
[ 153 ]
از روى دانش كننده كار است ، همچون رونده در راه آشكار است . پس نگرنده بايد بپايد 7 كه پيش مىرود يا پس مىآيد . و بدان كه هر ظاهرى را باطنى است كه بر مثال آن است ، آنچه ظاهرش پاكيزه بود باطن آن نيز آنچنان است ، و آنچه ظاهرش پليد است ، باطن آن نيز پليد است ، و رسول صادق ( ص ) فرموده است : « خداوند بنده را دوست دارد ، و كرده او را ناخوش مىدارد 8 ، و كارى را خوش دارد و كننده آن را ناخوش مىدارد 9 ، » و بدان هر كردهاى چون ميوهاى است كه از گياهى رسته است ، و هيچ گياه را از آب بىنيازى نيست ، و آبها گونه گون بود . آنچه آبيارىاش نيكو ، درختش نيكو و ميوهاش شيرين است ، و آنچه آبيارىاش پليد ، درختش پليد و ميوهاش تلخ است .