متن
ترجمه آیتی
ترجمه شهیدی
ترجمه معادیخواه
تفسیر منهاج البرائه خویی
تفسیر ابن ابی الحدید
تفسیر ابن میثم
147
و از خطبههاى آن حضرت است
پس خدا ، محمّد ( ص ) را به راستى برانگيخت تا بندگانش را از پرستش بتان برون آرد ، و به عبادت او وادارد ، و از پيروى شيطان برهاند ، و به اطاعت خدا كشاند ، با قرآنى كه معنى آن را آشكار نمود ، و اساسش را استوار فرمود ،
تا بندگان بدانند بزرگى پروردگار خود را كه داناى آن نبودند ، و بدو اقرار كنند ، از پس آنكه بر انكار مىفزودند ، و او را نيك بشناسند ، از آن پس كه خود را ناآشنا بدو مىنمودند . پس خداى سبحان ، در كتاب خويش قرآن ،
بى آنكه او را ببينند خود را به ايشان آشكار گردانيد ، بدانچه از قدرتش به آنان نماياند ، و از قهر خود ترساند . و اينكه چگونه با كيفرها ، آن را كه بايد نابود
[ 143 ]
گردانيد ، و با داس انتقام خرمن هستىشان را درويد .
و زودا ، كه پس از من بر شما روزگارى آيد ، كه چيزى از حق پنهانتر نباشد ، و از باطل آشكارتر . و از دروغ بستن بر خدا و رسول او بيشتر . و نزد مردم آن زمان ، كالايى زيانمندتر از قرآن نيست اگر آن را چنانكه بايد بخوانند ،
و نه پرسودتر از قرآن ، اگر معنى كلماتش را برگردانند ، و در شهرها چيزى از معروف ناشناختهتر نباشد ، و شناختهتر از منكر . حاملان كتاب خدا آن را واگذارند ، و حافظانش آن را به فراموشى بسپارند . پس در آن روزگار قرآن و قرآنيان 1 از جمع مردمان دورند ، و رانده و مهجور . هر دو با هم در يك راه روانند و ميان مردم پناهى ندارند . پس در اين زمان قرآن و قرآنيان ميان مردمند و نه ميان آنان ، با مردمند نه با ايشان . چه ، گمراهى و رستگارى سازوار نيايند ، هرچند با هم در يكجا بپايند . پس آن مردم در جدايى متّفقند ، و از جمع گريزان . گويى آنان پيشواى قرآناند ، نه قرآن پيشواى آنان . پس ، جز نامى از قرآن نزدشان نماند ، و نشناسند جز خطّ و نوشته آن . و از اين پيش چه كيفر كه بر نيكوكاران نراندند ، و سخن راستشان را دروغ بر خدا خواندند ، و كار نيك را پاداش بد دادند .
همانا ، آنان كه پيش از شما بودند تباه شدند ، به خاطر آرزوهاى دراز كه در سرداشتند ، و نهان بودن مرگ از آنان كه باورش نمىداشتند ، تا موعود 2 بر آنان درآمد ، موعدى كه با آمدنش عذرى نپذيرند ، و توبه را به حساب نگيرند ، و به همراه آن بلا و سختى بار گشايد ، و هنگام كيفر و عقوبت آيد .
اى مردم آن كه از خدا خير خويش خواهد ، توفيق يافته است ، و آن كه گفته او را راهنما گيرد به راستترين راه هدايت شده كه همسايه خدا در امان است و دشمن خدا ترسان . آن كه عظمت خدا را داند ، سزاوار نيست خود را بزرگ خواند . بلندى قدر كسانى كه بزرگى پروردگار را مىدانند ، در اين
[ 144 ]
است كه برابر او فروتنى كنند ، و سلامت آنان كه مىدانند قدرت او تا كجاست در آن است كه به فرمانش گردن نهند . پس از حق مگريزيد چنانكه تندرست از گرگين گريزان است ، و به شده از بيمار روگردان . و بدانيد كه تا واگذارنده رستگارى را نشناسيد 3 ، رستگارى را نخواهيد شناخت ، و تا شكننده پيمان قران را ندانيد ، با قرآن ، پيمان استوار نخواهيد ساخت ، و تا واگذارنده قرآن را به جاى نياريد 4 در قرآن چنگ نتوانيد انداخت . پس رستگارى را نزد كسانى جوييد كه اهل آنند و آنان از خاندان پيامبرانند كه دانش به آنان زنده است ، و نادانى به دانش آنان مرده . آنان كه حكمشان شما را از دانش آنان خبر دهد ، و خاموشىشان از گفتار ، و نهان آنان از ظاهرشان پديدار ، نه با دين مخالفت دارند ، و نه در آن خلاف آرند ، دين ميان آنان گواهى است راست و خاموشى گوياست .