جستجو

گالیتزین
گالیتسین . خاندان روسی که از اعقاب شاهزادگان بزرگ لیتوانی میباشند. در این خانواده تعداد بسیار از فرماندهان نظامی و سیاستمداران آمده اند، از آن جمله است : الکساندر گالیتزین فلدمارشال (1718 - 1783 م .)، اگوست گالیتزین ادیب (1823 - 1875).
گام برگرفتن
گام برداشتن . قدم برداشتن:
به زیر بار گنه گام برنمیگیرم
که زیر بار به آهستگی رود حمال .

سعدی .

گاللا
نام قومی است که در شمال جزیره جلولوس ، از جزائر اقیانوس کبیر، زندگانی مینمایند، اینان مردمان جسور و ماهر در ملاحی میباشند، و با کشتی ها مسافرت می کنند و در جزائر پیاده میشوند مرال و خوک صید مینمایند و در سواحل ماهی میگیرند، و گوشتها را خشکانده مشغول داد و ستد میگردند مردمان طویل القامه و خوشگلند.
گامبی
شط افریقائی در سِنِگامبی که به اقیانوس اطلس ریزد. طول آن 1700 گز است .
گال دادن
فریب دادن . بازی دادن:
تا جماعت مژده میدادند و گال
کای فرج بادت مبارک اتصال .

مولوی (از برهان قاطع چ معین ).

گام بیرون نهادن
تجاوز کردن . از حد خویش بیرون رفتن . پا از گلیم خویش درازتر نهادن:
از امر توو نهی تو گردون و زمانه
یکسو نکشد گردن و بیرون ننهد گام .

مسعودسعد.

گالر
گالریوس . قیصر روم متولد به ساردیک (داسی ) داماد دیوکلسین . وی از سال 306 تا 311 م . سلطنت کرده است .
گالوانومتر
آلتی است برای اندازه گرفتن شدت جریان الکتریک . اساس آن عقربه مغناطیسی است که در مقابل صفحه مدرجی (که غالباً برحسب درجه حرارت تقسیم شده است ) حرکت می کند و چون در میدان مغناطیسی حاصل از جریان واقع شود منحرف میگردد و انحراف آن متناسب با شدت جریان است .
گالیس
جلالقه . ناحیه ای به اسپانیا شامل نواحی ذیل : شهرستان های لاکرونی . پُنتِوِدرا. لوگو. اُرانز. حاکم نشین آن سانتیاگو دکمپتل است ناحیه ای است کوهستانی . حاصلخیز و زراعت و صنعت دارد.
گالوانی
لویجی . فیزیک دان ایتالیایی متولد در بُلُنْی ْ (1737 - 1798 م .). وی بر اثر مشاهده آزمایشی که یکی از دستیاران او در مورد قورباغه انجام میداد به این حقیقت پی برد که کلیه حیوانات مقداری نیروی الکتریسته مخصوص در بدن خود ذخیره دارند و او در این مورد امتحانات متعدد کرد و به نتایج رسید و این حقیقت را بصورت اصلی مسلم علمی بیان کردو قول او پایه تحقیقات ولتا درباره سایر مواد طبیعی قرار گرفت و فرضیه علمی ولتا درباره حدوث الکتریسته در نتیجه اصطکاک فلزات به یکدیگر بیان گردید.
گامت
نام هر یک از سلولهای جنسی در گیاهان و جانوران ، تولید مثل و بقای نسل بوسیله دو سلول مولد نر و ماده به نام گامت صورت میگیرد و معمولاً گامت ماده [ در گیاهان بنام اُئوسفِر ] درشت تر است ثابت مانده و گامت نر برای تشکیل تخم بجانب او متوجه میگردد. تولید مثل مزبور را که در نباتات عالی صورت می گیرد هتروگامی مینامند. بالعکس در نباتات پست دو گامت مولد تخم از حیث ساختمان و شکل با یکدیگر مشابه اند و از این جهت تولید مثل آن ها را ایزوگامی می نامند تشکیل تخم یعنی حرکت گامت نر بجانب گامت ماده در گیاهان شامل سه دوره است : دوره اول - گرده افشانی . دوره دوم - تندیدن یا جوانه زدن دانه گرده . دوره سوم - لقاح . رجوع به گیاه شناسی تشریح عمومی ثابتی ص 483، 495، 501 شود.
گالریوس
یکی از امپراطوران روم در داچیا یعنی رومانیا تولد یافته و در ابتدای حال ، مرد چوپانی بود بعداً به سربازی پرداخت . در سایه ابراز جسارت و شجاعت به درجه فرماندهی لشکر نایل گشت ، و امپراتور دیوکلسین وی را به پسرخواندگی و دامادی خویش پذیرفت . (292 م .) وی را پس از کنستانس کلر به جانشینی منصوب کرده اند و بسنه 296 م . به لشکرکشی بر علیه نرسی شاه ایران مامور گردید ولی ابتدا مغلوب و در وهله ثانی غالب شد و شاه را به مصالحه مجبور ساخت و بسال 305 م . به همدستی کنستاس به تهدید دیوکلسین و ماکسیمیان پرداخت و دولت را به چنگ انداخت و متعاقباً رفیقش کنستاس به جهان دیگر شتافت ، کریوس قسطنطین پسر این یکی را به ظاهرشریک قرار داد و این شریک از یک نام خشک و خالی قیصری بیش نبود پس وی به نام اوگوست امپراطوری خود را اعلان نمود، در خلال این احوال ماکسانس نامی در ایتالیااعلان سلطنت کرد، گالریوس به طرف او لشکرکشی نمود ولی کاری پیش نبرد و مغلوب گشت به قصبه ساردیکا از داچیا پناه برد و بسال 311 م . از یک زخم درگذشت وی بغض و عداوت شدیدی نسبت به نصارا داشت ، سابقاً دیوکلسین را به تعقیب آنان تحریض مینمود و در زمان خویش هم به پیروان این کیش فشار وارد میساخت . (قاموس الاعلام ).
گالوئیی
گالوای . شهری از کشور آزاد ایرلند(کنت ) دارای بندر و سکنه آن 15000 است و حاکم نشین آن شهری به همین نام است که دارای 170000 سکنه است .
گام خوش
که گام نیکو بردارد چنانکه اسب:
زنخ نرم و کفک افکن و دست کش
سرین گرد و بینادل و گام خوش .

فردوسی .

گال زدن
فریاد زدن . آواز برآوردن:
جوانی چو گال عراقی زند
به پیری دلم هم وثاقی زند.

مولانا ملک قمی (از جهانگیری ).

گالیل
گردی است زردرنگ محلول در آب و بخصوص در آبی که دارای مقداری بیکربنات دوسود باشد بسهولت حل میگردد. دارای 35 درصد آرسنیک 3 ظرفیتی و 7 درصد فسفر میباشد گالیل در آمپولهای 10/0 گرم 20/0 گرم ، 25/0 گرم ، 30/0 گرم و 60/0 گرم موجود است و در موقع بکار بردن آن را باید در آب حل کرده در ورید و یا در عضله تزریق کرد. این جسم موثرترولی سمی تر از نوار سنوبنزل میباشد و در سیفیلیس و مالاریا و تب راجعه و تریپانوز و میازها و اغلب دمل ها و آنژین و نسان و آنتراکس و پیان و در لنفانژیت و ذات الریه ساری است و در اسپیروکتوز و سایر موارد استعمال نوار سنوبنزل بکار میبرند. مقدار این ترکیب همان است که راجع به نوار سنوبنزل دیدیم . معمولاً محلول یک درصد آن را که با آب مقطر یا آب آن جوشیده تهیه شده و صاف کرده باشند به آهستگی در ورید تزریق میکنند ممکن است محلول گلوکزه آن را در عضله تزریق کرد. (درمان شناسی عطایی ج 1 ص 293).
گام درگذاشتن
قدم نهادن . گام گذاشتن:
گشتی متحیر که اندرین راه
گامی نتوانی که درگذاری .

ناصرخسرو.

گالاپاگس
نام دسته ای از جزائر است در بحر محیط معتدل ، در زیر خط استوا و در 1000 گزی از ساحل جمهوری آکوآ واقع در امریکای جنوبی دیده میشوند و تابع همین جمهوری میباشند و در بین 91 درجه و 40 دقیقه با 94 درجه و 20 دقیقه طول غربی واقع شده اند. پنج قطعه از اینها نسبتاً بزرگ و در بین خط استوا و 1 درجه از عرض جنوبی جایگیر شده اند وسه قطعه از جزایر کوچک در جنوب درجه 1 و دو قطعه آنها در شمال خط استوا واقع شده اند، بقیه خیلی کوچک و برخی به اندازه تخته سنگها میباشند، این جزائر در فواصل زیاد از همدیگر و در یک حال پراکنده میباشند. و
نام جزیره مساحت سطح هزارگز مربع
1 " آلیمارله 4275 "
2 " ایندفاتیگابل 1020 "
3 " ناربوروغ 650 "
4 " گامس سانتیاگو 570 "
5 " چاتهام 430 "
6 " کلوریانه 135 "
7 " صغیر دیگر 320 "
جمع 7400
مسافت 67500 گز را اشغال نموده اند و مساحت سطح مجموع . آن ها، بشرحی که در جدول آمده است به 7400 گز مربع بالغ میگردد.
اراضی این جزائر کاملاً برکانی است ، و در قلل تلال از جبال مرتفع آن دهنه های آتشفشانی پیداست ، و قریب 2000 از این دهانه ها مشاهده میشود و بلندترین کوه واقع در آلیمارله به 1530 گز بالغ میگردد اراضی اینجا منبت نیست آثار نباتی آن نادر است ، فقط ششصد تا هفتصد گز زمین قابل زراعت در این جزائر یافت شود و حیواناتش هم خیلی کم است در اینجا چند جنس مرغ و طیور محلی ، و سوسمارهای یک متری ، وسنگپشت های جسیم که وزنشان به ششصد تا هفتصد کیلوگرم می رسد، دیده میشود و نامشان هم در زبان اسپانیولی بمعنی جزائر سنگپشت است ، در جبال این نواحی گاو، اسب ،الاغ ، خوک ، بز، سگ، گربه دیده میشود به وسیله ناخدایان بدین سرزمین حمل و نقل شده و به حال توحش افتاده اند. طیور آنجا بشکلی مخصوص است و به مرغهای جاهای دیگر شباهتی ندارند هوای این جزائر متوافق با نسبت عرض خود نیست . باران آن کم و اتفاقی است این جزیره خالی از سکنه میباشد، جمهوری آکوادر، بسال 1832. این ها را تحت تابعیت خود درآورده برای اسکان و اعمار آنها جدیت بخرج داد و سیصد تا چهارصد تن مهاجر هم به این جا منتقل نمود، ولی چندان سودی حاصل نشد، و در اندک مدت پراکنده شدند، بعداً اینجا را تبعیدگاه مجرمان قرار دادند.
گالیله
عالم ریاضی و فیزیک دان . وی در تاریخ 18 فوریه 1564 م . در پیزاتولد یافت و در فلورانس بتحصیل پرداخت و طب و ریاضیات را فراگرفت سپس منجم مشهوری گردید. اولین دوربین را او اختراع و بوسیله آن معلوم کرد که کره ماه دارای کوههای متعدد است و کهکشان از ستارگان کوچک ترکیب شده و غیر از اخترانی که به چشم میتوان دید ستارگان بیشمار دیگر نیز در آسمان وجود دارد، و علاوه بر این چهار ماه (قمر) از ماه های (اقمار) مشتری و لکه های خورشید را که متحرکند کشف کرد. گالیله تحت تاثیر فرضیه های ذیمقراطیس واقع شده معتقد گردید هرگونه تغییری در عالم مدیون و ناشی از حرکت جزیی اتم میباشد، گالیله عقاید خود را با استدلالات ریاضی و محاسبه ای توام و ثابت کرد که عالم و کائنات مبتنی بر ریاضی میباشد. طولی نکشید مطالعات گالیله به مطالعه و عقاید کپلر اضافه شد و این مهم به دست آمد که فرضیه قدیم یعنی مرکزیت زمین در کائنات صحیح نبوده و آفتاب مرکز عالم است نه زمین . این نظریه که بنام فرضیه کپرنیکی و یا فرضیه «هیلو سانتریک » موسوم است با پیدایش نیوتون مورد بحث و مطالعه واقع گردید و در نتیجه فرضیه کنونی یعنی آفتاب مرکز منظومه شمسی و سیارات در اطراف با حرکت معینی در گردش میباشند بدست آمد. در سال 1632 م . گالیله راجع به عقاید بطلمیوس و کپرنیک در باب حرکات منظومه شمسی کتابی نوشت سال بعد پاپ او را به رم خواست و اظهار عقیده او را در باب حرکت زمین گرد آفتاب کفر شمرد و مجبورش کرد که بزانو درآید و از آن عقیده استغفار کند.معروف است چون گالیله استغفار کرد از جا برخاسته بیرون رفت . دیدند که با انگشت روی زمین نوشته است : با اینهمه زمین حرکت میکند. او در سال 1642 م . درگذشت .
گالاتا
قصبه اروپائی استانبول .