لغت‌نامه دهخدا | کلماتی که با 'چ' شروع می شوند

چادرشب . رجوع به چادرشب شود.

نوعی از خیمه . (آنندراج ). نوعی از خیمه یک دیرکی شبیه به کلاه قلندران . (ناظم الاطباء).

چهار تک خال . چهار ورق قمار در بازی «آس » که بر هر یک شکل خال نقش شده باشد. چهار ورق برنده در بازی «آس » که بر چهار شاه و چهار بی بی و چهار سرباز و چهار لکات مقدم است .
-چار شاهش به چار آس خوردن ; بقویتر از خودی مصادف شدن . بحیله و چاره ای رساتر از چاره خود دچار گشتن . رجوع به آس شود.

باغهای چهارگانه در کنار هم که با خیابانها از هم جدا شوند یا در پیرامون عمارتی باشند.

دو رشته خیابان موازی یکدیگر که در دو طرف دارای درختکاری بوده و در وسط بوسیله یک رشته پیاده رو یا گردشگاه از هم جدا باشند.

کوشک و قصر. (ناظم الاطباء).

از الحان موسیقی . آهنگ مخصوصی در یکی از دستگاههای موسیقی قدیم ایران . و رجوع به «آهنگ» در همین لغت نامه شود.

از قنوات قدیمه قم بوده و حالا خراب است . (مرآت البلدان ج 1).

چادرنماز. نوعی چادر مخصوص که زنان در خانه بر سر کنند. رجوع به چادرنماز شود.

کنایه از سفیدی صبح صادق باشد. (برهان ). کنایه از سپیدی صبح و روشنایی آفتاب . (آنندراج ).

از توابع کوهکیلویه است این بلوک طولش از لیراوی الی رودخانه خرسان تخمیناً چهل فرسخ و از باشت تا جایزان بیست و شش فرسنگ میباشد. دو رودخانه عظیم از کوه کوهکیلویه از طرف مغرب کردستان و از جانب مشرق خیرآباد و دو رودخانه کوچک یکی از ممسنی و دیگری از ماهورات که اهالی آنجا آن را کمبل مینامند ملحق به این رودخانه میشود در این بلوک یازده حمام و پانزده مسجد میباشد. (مرآت البلدان ج 4ص 30).

از بناهای ابراهیم سلطان گورکانی است درحوالی بلخ در بیرون شهر. (مرآت البلدان ج 4 ص 34).

در گناباد خراسان ، چادرنماز. روسری .

کنایه از آسمان . (آنندراج ). چادر نیلگون .

یکی از پوشش های جنگجویان قدیم . نوعی از اسلحه و این عبارت از چهار پاره آهن پهن باشد که در زره بر سینه پیوند کنند. (آنندراج ). نوعی از لباس جنگ که چهار تخت از آهن ساخته و در مخمل گرفته گرد پشت و سینه کشند. (ناظم الاطباء):
ز بس میدان کین از حمله ات شد تنگ بر اعدا
نگنجد عکس در آئینه چارآئینه داران را.

واله هروی (از آنندراج ).

در سنه 1006 ه' . ق. که شاه عباس اول قصد کرد پایتخت را از قزوین به اصفهان قرار دهد ازدروازه باغ نقش جهان که موسوم به درب دولت کرده بود تا کنار زاینده رود خیابانی احداث نمود و چارباغی در هر دو طرف خیابان طرح شد و قطعه ای در تاریخ بنای چارباغ بنظم درآورده اند که صورت آن از قرار ذیل است :
عجب چارباغی است عشرت فزا
گرش ثانی خلد گویند شاید.
چو تاریخ آن دل طلب کرد گفتم
نهالش بکام دل شه برآید.
مولف گوید اهل اصفهان الاًّن که چارباغ گویند مقصودشان همان خیابان است نه باغات حوالی و وضع خیابان چنان است که از اول الی آخر چهار ردیف چنار غرس شده و در این زمان آن چنارها به درجه ای عظمت بهم رسانیده که مطرح انظار و معروف امصار است . در وسطآب نما و در طرفین سردرهای متعدد است متوازی که هر یک سر در باغی است و فیمابین هر دو سر در حوضی و بعضی باغها هنوز مشجر و برخی بی درخت یا کم درخت است و الان بجای اشجار زراعت میکنند در خیابان درختهای گل سرخ و غیره بسیار غرس کرده بودند که در این عصر معدودی از این درخت ها دیده میشود وسط این چارباغ سر در مدرسه چارباغ است از بناهای سلاطین صفویه که از ابنیه بزرگ بسیار مستحکم و با صفای ایران بلکه عالم محسوب میشود نهر آبی به عظمت رودخانه از وسط مدرسه میگذرد نزهت این چارباغ خاصه در فصل بهار بواسطه کثرت گل و ازهار و نغمات طیور و لطافت هوا و حسن موقع به درجه ای است که از حیز وصف بیرون است و یکی از شعرای اصفهان راست:
شنیده ای که ارم روضه ای است بس خرم
به چارباغ صفاهان شباهتی دارد.
در فصل گردش و تفرج اغلب از روزها اهل اصفهان فوج فوج در این خیابان و مدرسه مزبوره به تفرج میگذرانند. (مرآت البلدان ج 4 ص 30). نام باغی در صفاهان . (آنندراج ). باغ سلطنتی معروفی در اصفهان از بناهای شاه عباس اول . (ناظم الاطباء).

چادری که زنان در خانه بر سر کنند.

کنایه از آسمان . (برهان ) (آنندراج ).

کنایه از شب . (برهان ) (آنندراج ).

در ظاهر بلخ است . (مرآت البلدان ج 4 ص 35).

چادر شطرنجی . چادر چارخانه . چادر راه راه . چادر مخطط: قَوْصَف ، چادر خطدار مربع. (منتهی الارب ).

آنکه چادر پوشیده باشد. (آنندراج ):
باغ از شکوفه لیلی چادرگرفته ای است
از لاله کوه عاشقِ در خون طپیده ای است .

صائب (از آنندراج ).

از بناهای عبداللّه خان امین الدوله پسر مرحوم حاجی محمد حسینخان صدر اصفهانی است در اصفهان . ابتداء میشود از پل خواجو و منتهی میشود به دروازه تخت فولاد. (مرآت البلدان ج 4 ص 31).

نام گیاهی است . (آنندراج ).